Cyfrowy świat nie stoi w miejscu – zmienia się szybciej, niż jesteśmy w stanie to zauważyć. Każdego dnia uczymy się, jak korzystać z technologii mądrze, świadomie i bezpiecznie, ale równocześnie rozwijają się metody działania internetowych oszustów. Jedne zagrożenia odchodzą w zapomnienie, inne pojawiają się na ich miejsce. Jak więc nie dać się zaskoczyć? Kluczem pozostają czujność, higiena cyfrowa, umiejętność reagowania na podejrzane sytuacje oraz znajomość zjawisk, które mogą nas spotkać w sieci. Tylko i aż tyle.

W Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej (OSE) doskonale wiemy, jak łatwo zgubić się w gąszczu cyfrowych pułapek. Dlatego powracamy z odświeżonym i rozbudowanym poradnikiem „ABC cyberbezpieczeństwa 2.0” – to ponad 200 stron ułożonych alfabetycznie definicji haseł związanych z bezpiecznym funkcjonowaniem w sieci. Nasz poradnik stworzyliśmy z myślą o wszystkich: zarówno o osobach, które potrzebują dowiedzieć się więcej o mądrym korzystaniu z internetu, jak i tych, które chcą podejmować bardziej świadome decyzje w cyfrowej codzienności.

– Zagrożenia w internecie ewoluują bardzo szybko, dlatego edukacja jest naszym najlepszym narzędziem – pozwala zrozumieć mechanizmy działania oszustów i uczy, jak reagować zanim dojdzie do szkody. Świadomy użytkownik to użytkownik bezpieczniejszy. Stąd właśnie „ABC cyberbezpieczeństwa 2.0”: źródło praktycznej wiedzy dla każdego. Warto wiedzieć, że naszego poradnika nie trzeba czytać od deski do deski (chociaż oczywiście do tego zachęcamy), można do niego sięgać, gdy coś nas zaniepokoi albo potrzebujemy szybkiej porady. Pamiętajcie, edukacja o cyberbezpieczeństwie to dziś konieczność! – mówi Diana Kania, starsza specjalistka z Zespołu Programów Edukacyjno-Informacyjnych w NASK, współautorka poradnika.

„ABC cyberbezpieczeństwa 2.0” – porady zawsze pod ręką

W publikacji znajdziecie definicje 220 haseł, które dzielą się na cztery praktyczne obszary tematyczne. Pierwszy z nich to cyberbezpieczeństwo – znajdziecie tu definicje zjawisk, o których mówi się coraz częściej: od cyberstalkingu, kradzieży tożsamości i niebezpiecznych kontaktów, przez FOMO (ang. Fear of Missing Out) i oszustwa internetowe, po takie zagrożenia jak trolling, seksting czy fałszywe panele logowania. Każde hasło wyjaśnia, na czym polega dane cyberzagrożenie, jak się przed nim chronić i jak reagować, gdy padliśmy ofiarą oszustwa.

Druga grupa to higiena cyfrowa, czyli zbiór dobrych praktyk, które pomagają dbać o równowagę online–offline. Definicje z tego obszaru zawierają praktyczne wskazówki pomoce w budowaniu zdrowych cyfrowych nawyków. Znajdziecie je w hasłach takich jak: social media sabbatical, filtry kontroli rodzicielskiej, wyzwania offline challenge, stres cyfrowy czy przeciążenie informacją. To wiedza szczególnie przydatna we współczesnych czasach, gdy większość z nas boryka się z problemem nadmiernego korzystania z urządzeń, wpada w pułapki nudgingu i pętli dopaminowej.

Trzeci obszar to profilaktyka – niezwykle ważna część poradnika, pokazująca, jak skutecznie bronić się przed zagrożeniami. Uporządkowane definicje dotyczą aktualizacji, kopii zapasowych, oprogramowania antywirusowego, zabezpieczeń biometrycznych oraz uwierzytelniania dwuskładnikowego. To solidna baza, dzięki której codziennie można budować swoją cyfrową odporność.

Czwartą kategorię stanowi wsparcie. To spis przydatnych kontaktów i zestaw wskazówek, które pomagają działać, gdy coś już poszło nie tak. W „ABC cyberbezpieczeństwa 2.0” znajdziecie m.in. informacje o CERT Polska, Dyżurnet.pl, helpline’ach, a także instrukcje dotyczące zgłaszania incydentów bezpieczeństwa, fałszywych domen czy prób wyłudzeń. Wszystkie hasła opatrzone są obszerną bibliografią, tak aby każdy mógł pogłębiać swoją wiedzę.

Wiele z haseł zebranych w publikacji ukazywało się w aktualnościach z cyklu „ABC cyberbezpieczeństwa” i „ABC cyberbezpieczeństwa 2.0”, które publikowaliśmy na naszej platformie e-learningowej OSE IT Szkoła od kwietnia do czerwca 2022 r. i od stycznia do sierpnia 2024. W tym wydaniu poradnika odświeżyliśmy i zaktualizowaliśmy hasła, dodaliśmy nowe definicje, uporządkowaliśmy wszystko – od A do Z!

Cyberbezpieczeństwo – obowiązek i wyzwanie

Jak wiecie, sercem działań OSE jest wspieranie bezpiecznego korzystania z internetu. Dostarczamy szkołom szybki i bezpłatny internet, ale też edukujemy – poprzez webinary, kursy e-learningowe, scenariusze zajęć oraz poradniki. „ABC cyberbezpieczeństwa 2.0” to nie tylko przewodnik, ale także praktyczny niezbędnik dla wszystkich, którzy chcą poruszać się po cyfrowym świecie odpowiedzialnie i świadomie.

– Cyberbezpieczeństwo to temat, który powinien pojawiać się nie tylko na lekcjach informatyki, ale w ogóle w codziennych rozmowach – zarówno w szkole, jak i w domu. O bezpieczeństwie online można i trzeba rozmawiać z uczniem w każdym wieku: z nastolatkiem, który coraz śmielej eksploruje sieć, i z młodszym dzieckiem, które właśnie dostało swój pierwszy telefon czy tablet. Im wcześniej zaczniemy edukację, tym większa szansa, że młodzi użytkownicy będą korzystać z technologii mądrze i świadomie. Mamy nadzieję, że „ABC cyberbezpieczeństwa 2.0” Wam w tym pomoże – mówi Katarzyna Gańko, starsza specjalistka z Zespołu Programów Edukacyjno-Informacyjnych w NASK, współautorka poradnika.

Życzymy inspirującej lektury – i samych cyberbezpiecznych chwil przed ekranem!