Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wpisała „gaming disorder” (uzależnienie od gier) na listę klasyfikacji chorób. Gaming dotyka dzieci, młodzież i osoby dorosłe. Jak większość uzależnień behawioralnych niesie za sobą poważne konsekwencje, które wpływają na relacje z bliskimi, pracę, naukę – na całe nasze życie.

Czy to już uzależnienie?

Szacuje się, że w Polsce jest obecnie ok. 16 mln graczy. Pod tym względem nasz kraj znajduje się na drugim miejscu w Europie i 23. na świecie. Można więc przypuszczać, że problem uzależnienia od gier komputerowych dotyczy sporej części społeczeństwa. Na niebezpieczeństwo nadmiernego korzystania z gier narażeni są szczególnie dzieci i młodzież, którzy nie do końca potrafią kontrolować czas spęczony przed ekranem komputera, smartfona czy tabletu.

Należy jednak pamiętać, że nie każdy, kto poświęca dużo czasu grom komputerowym, jest od nich uzależniony. O problemie można mówić, jeśli ten czas wymyka się spod kontroli, a potrzeba przebywania w wirtualnym świecie prowadzi do zaniedbywania codziennych spraw.

Anna Borkowska i Marta Witkowska, autorki poradnika „Dzieci w świecie gier komputerowych”, wskazują na kilka sygnałów, które mogą świadczyć o uzależnieniu dziecka od gier:

• wycofywanie się z kontaktów społecznych – dziecko spędza dużo czasu, grając w gry na komputerze lub w sieci, unika znajomych i traci dotychczasowych przyjaciół, nikt go nie odwiedza, samo nie chce do nikogo pójść;
• brak innej aktywności poza graniem – dziecko spędza na graniu kilka godzin dziennie, porzuca dotychczasowe zainteresowania;
• spadek zainteresowania nauką szkolną, zaniedbywanie obowiązków, wagary;
• zaniedbywanie takich czynności jak spanie czy jedzenie;
• granie w nocy, spanie w ciągu dnia;
• zaburzenia koncentracji uwagi, pamięci;
• częste zmiany nastroju;
• konflikty z rodzicami, opiekunami z powodu ograniczania dostępu do komputera;
• pojawienie się objawów abstynencyjnych po zaprzestaniu grania – nieprzyjemnego samopoczucia, rozdrażnienia, a nawet niekontrolowanej agresji.

Od zera do bohatera

Po gry sięgają coraz młodsze dzieci, nierzadko w wieku przedszkolnym. Tymczasem psycholodzy przypominają, że na taką aktywność gotowe są dopiero sześcio-, siedmiolatki, oczywiście pod kontrolą rodziców.

Gry komputerowe są tak skonstruowane, by dziecko zechciało spędzać w wirtualnym świecie coraz więcej czasu. Oprócz atrakcyjnej formy graficznej, dającej poczucie realizmu, mają one angażujący charakter. Bicie rekordów, zdobywanie kolejnych poziomów, nagród, poczucie kontroli nad światem, którego jest się częścią, budowanie relacji w sieci – to tylko niektóre czynniki decydujące o popularności gier komputerowych.

Gry umożliwiają dzieciom i nastolatkom ucieczkę od realnego świata w wykreowaną przez siebie rzeczywistość, w której kontrolę przejmują oni, a nie dorośli. Mają więc możliwość pełnego decydowania o sobie – o tym, jak się ubierać, zachowywać, z kim rozmawiać. W grze kreują własny świat, nową tożsamość, wcielają się w postać obdarzoną niezwykłymi umiejętnościami, są uczestnikami niecodziennych zdarzeń. Osiągają sukcesy, które w życiu realnym są poza ich zasięgiem.

Kupujesz grę – ustal zasady

Odpowiednio dobrana do wieku dziecka gra może mieć pozytywny wpływ na jego rozwój. Gry edukacyjne czy strategiczne uczą, rozwijają zdolność myślenia, analizowania, planowania, rozwiązywania problemów. Gry pozbawione rywalizacji pokazują, jak współpracować, by osiągnąć wyznaczony cel.

Planując zakup gry dla dziecka, powinniśmy upewnić się, że jest ona odpowiednia do jego wieku. Pomoże nam w tym ogólnoeuropejski system oceny gier PEGI (ang. Pan-European Game Information).

Sprawdź, czy wybrana gra jest odpowiednia dla twojego dziecka.

Zanim dziecko usiądzie do gry, warto:

• ustalić rozsądny limit czasu spędzonego przed komputerem, smartfonem lub tabletem;
• ustawić komputer we wspólnej dla wszystkich domowników przestrzeni, by mieć kontrolę nad czasem spędzanym przez dziecko na granie;
• wyznaczyć dni bez komputera, z innymi zaplanowanymi aktywnościami;
• interesować się aktywnością dziecka w sieci i wybieranymi przez niego grami online;
• poznać objawy mogące wskazywać na uzależnienie od gier.

Game over

Izolacja i zaniedbywanie swoich obowiązków, depresja i apatia, gdy nie można zasiąść do ulubionej gry, popadanie w kłopoty finansowe z powodu wydawania dużych kwot na nowe gry lub wyposażenie wirtualnych postaci – to tylko niektóre z problemów, z którymi mierzą się osoby uzależnione od gier.

W skrajnych przypadkach wymagają one odpowiedniej psychoterapii, dzięki której nauczą się kontrolować swoje zachowania i czerpać radość z innych, alternatywnych zainteresowań. W czasie leczenia duże znaczenie ma też wsparcie najbliższych i odbudowanie zerwanych przez nałóg przyjacielskich więzi.