Gry cyfrowe to lubiany przez starszych i młodszych sposób spędzania wolnego czasu. Pomagają zdobywać praktyczne umiejętności, rozwijać zainteresowania i pasje, wzmacniać kompetencje społeczne, a czasami nawet budować wieloletnie przyjaźnie. Nic dziwnego, że gry często wybierane są przez rodziców jako gwiazdkowy prezent. Trzeba pamiętać jednak o tym, że świat wirtualnej rozrywki ma też ciemną stronę. Gry, które zawierają treści nieodpowiednie dla młodego gracza mogą negatywnie wpływać na jego rozwój psychiczny, z kolei nieostrożne nawiązywanie kontaktów w sieci lub udostępnianie swoich danych może zagrozić bezpieczeństwu dziecka. W naszym poradniku świętego Mikołaja podpowiadamy zatem, jak mądrze wybrać grę pod choinkę.

Czy gra jest warta świeczki?

Gry komputerowe często kojarzą się z popularnymi „strzelankami”, ale warto wiedzieć, że gry można podzielić na wiele gatunków, spośród których każdy znajdzie coś dla siebie. Biorąc pod uwagę cel gier, można za poradnikiem „Nastolatki i gry cyfrowe” wymienić osiem ich głównych gatunków: strategiczne, fabularne, przygodowe, zręcznościowe, sportowe, symulacyjne, logiczne i edukacyjne.

Gaming może wiązać się oczywiście z ryzykiem: gry wpływają na problemy ze zdrowiem, mogą powodować nadużywanie i uzależnienie lub ułatwiać nawiązywanie niebezpiecznych kontaktów. Jednak mądrze wybrana gra, użytkowana w pozytywny oraz przemyślany sposób, będzie stanowić prawdziwy trening dla mózgu, ułatwi nabycie wielu umiejętności i rzetelnej wiedzy, pomoże rozwinąć kreatywność i kompetencje społeczne. Dodatkowo niektóre gry wpływają także na zdolności motoryczne, poprawiają koordynację oko–ręka czy orientację wizualno-przestrzenną.

Lista korzyści, jakie niesie za sobą granie w gry cyfrowe, jest jeszcze dłuższa. Znajdują się na niej jeszcze np. rozwój złożonych procesów poznawczych, takich jak podejmowanie decyzji czy rozwiązywanie problemów, wzmocnienie samooceny o budowanie poczucia własnej skuteczności oraz rozwój umiejętności przydatnych w szkole, takich jak szybsze czytanie ze zrozumieniem, wykonywanie skomplikowanych operacji matematycznych, znajomość języków obcych.

Mądrze wybrana gra może więc być udanym prezentem świątecznym. Na co jednak trzeba zwracać uwagę podczas zakupów?

Jak wybrać grę?

Przy wyborze gry odpowiedniej dla dziecka warto kierować się wskazaniami ogólnoeuropejskiego systemu klasyfikacji gier PEGI (Pan-European Game Information). Trzeba pamiętać, że rating PEGI podaje jedynie informację, czy gra jest właściwa dla danego wieku, nie uwzględnia natomiast poziomu jej trudności – jako PEGI 3 może być oceniona np. trudna gra ekonomiczna, ponieważ nie zawiera treści nieodpowiednich dla dzieci.

Informacje o grze są w systemie PEGI podawane na dwa sposoby: w formie pięciu oznaczeń wiekowych oraz ośmiu deskryptorów treści, czyli oznaczeń zawartości gry. Te pierwsze znajdują się na opakowaniu gry z obu stron, natomiast drugie – z tyłu pudełka.

Oznaczenia wiekowe w systemie PEGI*:

• PEGI 3: gra odpowiednia dla wszystkich grup wiekowych. Nie powinna zawierać treści, języka lub sytuacji, które mogą przestraszyć dziecko. Może występować w niej pewna ilość przemocy (w komicznym lub dziecięcym kontekście).
• PEGI 7: gra może zawierać dźwięki lub sceny mogące przerazić młodsze dzieci. Dopuszczalne są bardzo łagodne formy przemocy (niedosłowne, nieprzedstawione szczegółowo, nierealistyczne).
• PEGI 12: w tak oznaczonych grach może być pokazana przemoc wobec postaci fantastycznej nieco bardziej dosłownie i/lub przemoc wobec postaci o ludzkim wyglądzie. Mogą pojawić się również wulgaryzmy o łagodnym charakterze lub elementy nagości. Obecne mogą być również gry hazardowe, które w rzeczywistości są rozgrywane w kasynach lub punktach gier (np. gry karciane, w które w rzeczywistości gra się na pieniądze).
• PEGI 16: sceny przemocy lub seksualne wyglądają w tych grach tak jak w rzeczywistości. Gry mogą zawierać bardziej rażące wulgaryzmy, treści o grach losowych, paleniu tytoniu, piciu alkoholu lub zażywaniu narkotyków.
• PEGI 18: gry przeznaczone wyłącznie dla dorosłych. Poziom przemocy jest daleko posunięty, gry mogą pokazywać zabijanie bez oczywistego motywu lub przemoc wobec bezbronnych postaci. Do tej kategorii zalicza się również gry gloryfikujące zażywanie narkotyków i pokazujące dosłownie sceny seksualne.

Deskryptory treści w systemie PEGI*:

• Violence: gra zawiera sceny przemocy. Mogą być one przedstawione bez szczegółów i w nierealistyczny sposób (PEGI 7), zawierać przemoc w fantastycznym otoczeniu lub nierealistyczną przemoc wobec postaci o ludzkim wyglądzie (PEGI 12). Gry oznaczone PEGI 16 i PEGI 18 zawierają zdecydowanie bardziej realistyczne obrazy przemocy.
• Bad language: gra zawiera wulgaryzmy. W PEGI 12 mają one łagodniejszy charakter, w PEGI 16 i PEGI 18 są bardziej dosadne, mogą odwoływać się do seksu lub bluźnierstwa.
• Fear: gra zawiera obrazy lub dźwięki, które mogą przestraszyć dzieci (PEGI 7) lub budzić grozę, nie prezentuje jednak treści wskazujących na przemoc (PEGI 12).
• Gambling: w grze znajdują się elementy zachęcające do gier hazardowych lub objaśniające ich zasady. Zawiera ona symulacje losowych gier hazardowych, w które w rzeczywistości można zagrać w kasynie lub punkcie gier (PEGI 12, PEGI 16, PEGI 18).
• Sex: gra ukazuje pozy seksualne lub zawiera odwołania do seksu (PEGI 12), występuje w niej nagość o charakterze erotycznym lub stosunek płciowy z niewidocznymi organami płciowymi (PEGI 16) czy dosłowna aktywność seksualna (PEGI 18). Sceny nagości bez kontekstu seksualnego nie wymagają specjalnego ratingu wiekowego, a deskryptor nie jest wówczas konieczny.
• Drugs: gra odnosi się do zażywania narkotyków, picia alkoholu, palenia tytoniu lub pokazuje takie czynności. Gry z tego rodzaju deskryptorem noszą zawsze znaki PEGI 16 lub PEGI 18.
• Discrimination: gra zawiera sceny ze stereotypami (o charakterze etnicznym, religijnym, nacjonalistycznym i in.), które mogą nawoływać do nienawiści. Takie treści są zawsze opatrzone znakiem PEGI 18 (i mogą stanowić naruszenie krajowych przepisów prawa karnego).
• In-game purchases: w 2018 r. PEGI wprowadziło oznaczenie informujące zawartych w grze mikropłatnościach (możliwość zakupu walut premium, subskrypcji, loot boxów, poziomów bonusowych, przepustek sezonowych i innych płatnych udogodnień).

Znajomość oznaczeń w systemie PEGI może pomóc w doborze gry odpowiedniej do wieku i możliwości poznawczych naszego dziecka. To jednak nie wszystko – aby granie było bezpieczne, potrzebna jest także rozmowa i wspólne ustalenie zasad.

Zachęcamy do sięgnięcia do poradnika Marty Witkowskiej „Nastolatki i gry cyfrowe”, w którym rodzice znajdą nie tylko omówienie poszczególnych rodzajów gier, ale też wskazówki pomocne w odróżnieniu cyfrowej rozrywki od problemowego grania. Z kolei aktualność „Grać czy nie grać? Oto jest pytanie” dostarczy informacji o innych materiałach edukacyjnych dla rodziców dotyczących gamingu. Zapraszamy do lektury i… życzymy udanej zabawy z grami cyfrowymi! 

* Witkowska M., (2021), „Nastolatki i gry cyfrowe”, Warszawa: NASK – Państwowy Instytut Badawczy [online, dostęp z dn. 8.12.2021].