Jeszcze tylko sprawdzę powiadomienia, obejrzę filmiki na TikToku albo „już ostatni” odcinek serialu… Coraz trudniej nam wypuszczać smartfony z rąk – sprzęty te stały się naszym przenośnym centrum dowodzenia. Umożliwiają kontakty z bliskimi, rozrywkę, naukę, a także ułatwiają codzienne czynności. Jak zapanować nad przymusem ciągłego śledzenia powiadomień i bycia na bieżąco z tym, co dzieje się w sieci? O równowadze cyfrowej i treściach edukacyjnych tworzonych w ramach programu Ogólnopolska Sieć Edukacyjna (OSE) mówił podczas konferencji prasowej „Cyberhigiena – bezpłatne materiały dla uczniów i nauczycieli” wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski.

Cyfrowa higiena – nasz wspólny obowiązek

Wyznaczenie domowych stref bez telefonu, niekorzystanie z urządzeń zaraz po przebudzeniu, przed snem i w trakcie posiłków, ograniczenie liczby powiadomień z aplikacji w smartfonie, szukanie zainteresowań poza siecią – to tylko wybrane przykłady dobrych nawyków, które pomagają wprowadzić w naszym życiu cyfrową równowagę. Dlaczego to ważne? Nadmiar technologii wpływa niekorzystnie na zdrowie i samopoczucie, prowadzi do przeciążenia informacjami i FOMO (ang. Fear of Missing Out, lęk przed odłączeniem).

– Cyfrowa higiena to dziś kluczowy element naszego funkcjonowania w internecie. Umiejętność ustalenia właściwych proporcji, czyli takich, które pozwolą inwestować w świat online i offline tyle samo czasu i uwagi, staje się wręcz niezbędną kompetencją cyfrową. Powinniśmy ją kształtować wszyscy: zarówno dorośli, jak i dzieci czy młodzież, bowiem każdy z nas może odczuć na swojej skórze konsekwencje nadmiernego przywiązania do internetu, smartfona i, ogólnie rzecz biorąc, nowych technologii. Dlatego zachęcam: zacznijmy małymi krokami, wprowadzajmy stopniowo zdrowe cyfrowe nawyki, znajdujmy coraz więcej czasu na aktywności poza siecią – mówi Krzysztof Gawkowski, wiceprezes Rady Ministrów, minister cyfryzacji.

OSE pomaga kształtować nowe cyfrowe nawyki

Szczególnie młodym osobom coraz trudniej jest zachować równowagę między aktywnościami online i offline. Według raportu z najnowszej edycji badania „Nastolatki 3.0” prowadzonego przez NASK młodzież potrafi przebywać w sieci w czasie wolnym średnio 5 godzin i 36 minut dziennie. Warto więc rozmawiać z dziećmi na temat budowania zdrowych nawyków cyfrowych i pokazywać zarówno jasne, jak i ciemne strony wirtualnego świata. Z pomocą przychodzą bezpłatne materiały edukacyjne dla uczniów, nauczycieli i rodziców stworzone w Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej.

– Ogólnopolska Sieć Edukacyjna to nie tylko szybki, bezpieczny i bezpłatny internet, z którego korzysta już ponad 90% szkół w całym kraju. Naszą misją jest także edukowanie i podnoszenie kompetencji cyfrowych użytkowników sieci. Dlatego w ich ręce oddajemy liczne treści przygotowane przez ekspertów, dostępne na bezpłatnej platformie OSE IT Szkoła. E-kursy, poradniki i scenariusze zajęć dotyczą m.in. cyberbezpieczeństwa, zagrożeń w sieci, uczą mądrego korzystania z internetu. Do bazy materiałów dołącza dziś kolejny kurs e-learningowy w zakresie cyfrowej higieny, stworzony w OSE w ramach projektu Bezpieczni w sieci – mówi Dominik Kopera, zastępca dyrektora NASK, dyrektor ds. Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej.

Nowy bezpłatny kurs

Kurs „Cyfrowa higiena” to kompendium wiedzy dla nauczycieli, uczniów klas 7–8 i uczniów szkół ponadpodstawowych. Zawiera informacje nie tylko na temat cyfrowej higieny, ale też uzależnienia od mediów cyfrowych oraz zagrożeń dla zdrowia psychicznego i fizycznego, jakie wynikają z nadmiernego używania internetu i nowych technologii.

– Prawie co trzeci nastolatek wykazuje się wysokim natężeniem wskaźników problematycznego użytkowania internetu. Warto jednak podkreślić, że młodzi coraz częściej zauważają, że nadmierne korzystanie z urządzeń ma niekorzystny wpływ na ich zdrowie i samoocenę. Co więcej – chcą, by ustalać domowe zasady korzystania z internetu, potrzebują wsparcia rodziców i opiekunów w dbaniu o właściwy podział czasu na aktywności online i offline. Aby dorośli mogli im pomóc, muszą zrewidować własne nawyki w zakresie korzystania z sieci. Niezbędnych wskazówek dostarczą im kursy i inne materiały dostępne na platformie OSE IT Szkoła – mówi Anna Borkowska, ekspertka NASK ds. edukacji cyfrowej, współautorka kursu „Cyfrowa higiena”.

Kurs wraz z materiałami dodatkowymi (m.in. scenariuszami zajęć) można znaleźć na platformie OSE IT Szkoła.

Rok cyfrowej higieny

– Rok 2024 ogłaszamy rokiem cyfrowej higieny. Eksperci NASK przygotowują już kolejne bezpłatne materiały dla nauczycieli, uczniów i rodziców dotyczące tej tematyki i szeroko pojętego bezpieczeństwa w sieci – powiedział w trakcie wtorkowej konferencji minister Krzysztof Gawkowski.

Już w lutym w ręce nauczycieli oddamy broszurę „Bezpiecznie w wirtualnej rzeczywistości”. Publikacja przybliża podstawowe zagadnienia związane ze specyfiką funkcjonowania w technologii VR, zawiera praktyczne wskazówki dla nauczycieli, jak w bezpieczny sposób korzystać z VR w szkole.

Marzec – to premiera poradnika dla rodziców i nauczycieli „Nastolatki w sieci: multiscreening i wielozadaniowość”, który omawia zjawisko korzystania przez nastolatki z wielu ekranów jednocześnie oraz angażowania się w multitasking; pokazuje skutki multiscreeningu dla rozwoju i funkcjonowania poznawczego dzieci i młodzieży; zawiera praktyczne porady dla rodziców i nauczycieli, jak dbać o higienę cyfrową dzieci. Także w marcu na platformie OSE IT Szkoła pojawi się nowy kurs dla nauczycieli „(Dez)informacja, czyli w co wierzyć w internecie”. W najbliższych miesiącach zostanie wydany także poradnik dla rodziców i wychowawców dot. cyberhigieny (maj 2024) oraz pakiety materiałów dla uczniów na ten temat. W drugiej połowie roku (nowy rok szkolny) swoją premierę będzie miał także kurs dla uczniów młodszych klas szkół podstawowych pt. „Cyfrowa higiena”.

– To tylko część działań, które zaplanowaliśmy. Zachęcam wszystkich nauczycieli i rodziców do śledzenia i korzystania z materiałów edukacyjnych OSE – dodał szef Ministerstwa Cyfryzacji.