W dzisiejszej „Lekcji o cyberbezpieczeństwie” poruszamy temat cyberzagrożeń, z jakimi każdego dnia mogą spotkać się Wasi uczniowie. Skorzystajcie z naszego bezpłatnego scenariusza lekcji „Zachowaj czujność!”, dostępnego po zalogowaniu do platformy e-learningowej Bezpieczni w sieci i porozmawiajcie z młodzieżą na temat sposobów działania cyberprzestępców i ochrony przed ich atakami.

Młodzi, korzystając z internetu, często nieświadomie udostępniają wiele informacji na swój temat. Publikowanie treści w mediach społecznościowych, czy wyrażanie zgody na wszystkie dane marketingowe na stronach internetowych zostawiają za sobą cyfrowy ślad, którym podążać mogą… cyberprzestępcy. Zwiększając świadomość na temat cyberzagrożeń, dajecie młodzieży możliwość ochrony przed największymi niebezpieczeństwami związanymi z obecnością w świecie online.  

Jakie zagrożenia czyhają na młodzież w internecie?

Według raportu z najnowszej edycji badania NASK „Nastolatki 3.0” prawie co trzeci nastolatek był ofiarą co najmniej jednej formy cyberprzestępczości. Młodzi najczęściej doświadczają włamania na konto e-mail lub na portalu społecznościowym (ponad 12%), bywają też atakowani przez hakerów (ponad 7%). Warto poruszyć ten temat podczas rozmowy z uczniami. Być może w Waszych klasach są dzieci, które mają takie doświadczenia.

Na co zwracać uwagę młodych internautów?

1. Spam to nie tylko niepotrzebne wiadomości reklamowe z różnych stron internetowych. W niektórych „wyjątkowych ofertach” mogą zostać zaszyte linki, które prowadzą w niebezpieczne miejsca. Przestrzegajcie uczniów przed klikaniem w odnośniki pochodzące z nieznanych, podejrzanych źródeł. Możecie również zaproponować stworzenie dwóch adresów mailowych: prywatnego – wykorzystywanego wyłącznie do prywatnej korespondencji oraz publicznego, którym mogą posługiwać się we wszystkich pozostałych miejscach w internecie (np. zakładając konta w sklepach internetowych).
2. Phishing to jedno z najczęściej spotykanych cyberzagrożeń. Oszuści wysyłają wiadomość (e-mail lub SMS), podszywając się pod osobę lub instytucję, w której próbują skłonić ofiary do udostępnienia danych wrażliwych, takich jak dane osobowe czy hasła do logowania, np. do bankowości internetowej. Jak to robią? Wywierają presję i budzą emocje. Chcą, by odbiorcy działali szybko i bez zastanowienia. Należy uważać nie tylko na podejrzane wiadomości, ale też rozmowy telefoniczne, w których przestępcy podszywają się np. pod konsultantów z banku.
3. Oszustwa realizowane za pomocą mediów społecznościowych i portali ogłoszeniowych to kolejny przykład powszechnych cyberzagrożeń. Oszuści tworzą np. fałszywe profile różnych marek, które wyróżniają się wyjątkowo atrakcyjnymi wyprzedażami, konkursami czy promocjami. Te działania mają zachęcić ofiary do wejścia na profil i pozostawienia swoich danych do logowania. Dzięki temu przestępcy uzyskują dostęp do konta bankowego i innych poufnych informacji, które w wirtualnym świecie są niezwykle cenną walutą.
4. Malware, czyli złośliwe oprogramowanie, można pobrać, instalując programy czy aplikacje z podejrzanych, niezweryfikowanych źródeł. Niestety często szkodliwe pliki instalują się niezauważenie, dlatego tak istotne jest zabezpieczenie komputera odpowiednim programem antywirusowym.

Jak zabezpieczyć się przed cyberzagrożeniami?

1. Hasło to podstawowa ochrona mająca na celu zapobieganie cyberatakom. Używajcie silnych haseł, trudnych do odgadnięcia przez inną osobę czy automat. Logując się do różnych witryn, aplikacji czy mediów społecznościowych, używajcie różnych haseł. Korzystając z urządzeń, które nie są Waszą własnością, pamiętajcie o wylogowywaniu się z nich na koniec pracy. Jeśli jedno z Waszych kont zostanie zhakowane, koniecznie zmieńcie hasła w pozostałych miejscach. Pamiętajcie o uwierzytelnianiu dwuskładnikowym, stosujcie je wszędzie, gdzie jest to możliwe.
2. Dbajcie o to, by wszystkie urządzenia były wyposażone w aktualne oprogramowanie. Tyczy się to nie tylko smartfonów, komputerów czy tabletów, a wszystkich urządzeń podłączonych do sieci, takich jak telewizor czy kamera. Pod koniec ubiegłego roku głośno zrobiło się o 18-latku, który z hotelowego pokoju włamał się na serwery jednej z największych wytwórni gier komputerowych, używając do tego popularnego odtwarzacza multimedialnego, telefonu i telewizora!
3. Twórzcie kopie zapasowe – to najlepszy sposób na ochronę przed utratą danych. Niezależnie od tego, jak bardzo będziecie starać się ochronić własne urządzenia, może zdarzyć się tak, że zostaną one zaatakowane. W takim przypadku Wasze dane mogą być zagrożone i trudne do odzyskania. Dlatego warto korzystać z zewnętrznych dysków zapasowych lub przechowywać ważne pliki w chmurze. Wiele urządzeń przypomina o regularnym backupie danych, warto korzystać z tej rady!
4. Przede wszystkim: zdrowy rozsądek i weryfikacja. Zwracajcie szczególną uwagę na wiadomości pochodzące z nieznanego źródła, numeru telefonu czy adresu mailowego, które w treści zawierają podejrzane linki, informacje o wyjątkowych okazjach czy prośby od znajomych potrzebujących wsparcia finansowego. Zachowajcie wyjątkową ostrożność, rozmawiając z przedstawicielami z banków i innych instytucji. Nie podawajcie swoich danych wrażliwych w miejscach, co do których nie macie zaufania i pod żadnym pozorem nie publikujcie ich w mediach społecznościowych.

To bardzo ważne, by podczas przekazywania wiedzy na temat cyberzagrożeń równoważyć te informacje pozytywnymi aspektami internetu. Globalna sieć daje nam dostęp do niewyczerpanego źródła wiedzy, pozwala poznawać nowe osoby, kontaktować się z bliskimi, zdalnie uczestniczyć w wydarzeniach na żywo, a także rozwijać pasje i zainteresowania.  

O czym jeszcze warto pamiętać? Wszystkiego dowiecie się z ze scenariusza zajęć „Zachowaj czujność!” dostępnego na platformie Bezpieczni w sieci.

Gdzie zgłaszać internetowych oszustów?

Na koniec każdej lekcji warto przypomnieć, jak właściwie reagować na niepokojące sytuacje w sieci. Wszystkie podejrzane wiadomości, strony, profile czy próby oszustw można anonimowo zgłosić do zespołu CERT Polska. Natomiast wszystkie podejrzane wiadomości SMS – przekazywać bezpośrednio na numer 8080.