Mówi się, że w internecie nic nie ginie. To prawda, ale czy wiecie, że wszystkie działania w sieci pozostawiają po sobie ślad, a wszystko to, co zostawiacie tam po sobie, ma wpływ na wizerunek cyfrowy, jaki tworzycie? Sięgnijcie po scenariusz „Co mówi o mnie internet?” i porozmawiajcie o wizerunku online z uczniami klas 7–8 szkoły podstawowej. Niezbędne materiały znajdziecie na naszej bezpłatnej platformie Bezpieczni w sieci.

W internecie nie ma nic za darmo!

Prawie wszyscy z różną intensywnością korzystają z mediów społecznościowych, różnego rodzaju aplikacji i usług, które tylko w teorii są darmowe. Nie płacicie za nie pieniędzmi, a własnymi danymi i czasem spędzonym przed ekranem urządzenia. Informacje dotyczące Waszych zainteresowań są niezwykle cenne dla firm zajmujących się reklamą i marketingiem – to właśnie one skupują te dane od właścicieli platform, z których korzystacie.

Strony zbierają o Was informacje, które następnie przekazywane są w celu dostosowywania do Was konkretnych reklam. Wystarczy pospiesznie wyrazić zgodę na działania marketingowe, a przedmiot, który oglądaliście kilka dni temu, zacznie Was… śledzić. Takie zjawisko nazywane jest reklamą ukierunkowaną lub śledzącą. To forma reklamy internetowej, której celem jest dostarczenie spersonalizowanych reklam użytkownikom na podstawie ich wcześniejszych działań w sieci. Z pewnością spotkaliście się choć raz z tym rodzajem reklamy, poszukując nowej pary butów, plecaka czy kurtki.

Ten widoczny cyfrowy ślad, jaki po sobie zostawiacie w sieci, może nie wydawać się groźny, w końcu ostatecznie Wy decydujecie o tym, czy chcecie kupić tę konkretną rzecz. Zdecydowanie bardziej zagraża Waszemu bezpieczeństwu to, co jest dla Was niewidoczne, a co odnaleźć mogą cyberprzestępcy, czyli ślady, które pozostawiacie celowo i biernie. Celowo pozostawiane ślady to m.in. adresy e-mail, wpisy w mediach społecznościowych, publikowane zdjęcia i filmy, komentarze na grupach dyskusyjnych, wpisy na blogu. Natomiast te, które pozostawiacie biernie, to np. informacja o systemie operacyjnym, numerze IP, używanej przeglądarce internetowej czy dane geolokalizacyjne. Nawet jeśli staracie się nie pozostawiać po sobie śladu w internecie, udostępniacie informacje o swoich kliknięciach, które są analizowane i rejestrowane.

Jak widzi Was internet?

Czy zastanawialiście się nad tym, jaki wpływ na Wasz wizerunek mają informacje udostępniane w mediach społecznościowych czy opinie wyrażane na forach internetowych? Korzystając z internetu, chcąc nie chcąc, tworzycie swój cyfrowy wizerunek, który może podlegać ocenie Waszych znajomych oraz innych użytkowników sieci. Warto zadbać o to by był on najkorzystniejszy: nigdy nie wiecie kto i czego może szukać na Waszym profilu. Zanim więc opublikujecie nowy post, album zdjęć czy niesprawdzoną informację, która może wzbudzać kontrowersyjne opinie, zastanówcie się dwa razy, a w przypadku informacji – w pierwszej kolejności potwierdźcie jej wiarygodność.

Jak sprawdzić, co o Was wiedzą inni użytkownicy internetu? Najłatwiej po prostu wpiszcie swoje imię i nazwisko w wyszukiwarkę, sprawdźcie obrazy. Jeśli informacje i zdjęcia według Was tworzą prawidłowy „portret”, gratulujemy! Oznacza to, że świadomie budujecie własny wizerunek w sieci. Jeśli natomiast nie wszystkie treści Wam się podobają, pamiętajcie, że zawsze możecie zwrócić się do administratora danych osobowych z prośbą o usunięcie konkretnych informacji.  

Jak ograniczyć swój cyfrowy ślad?

1. Uważajcie w mediach społecznościowych. Ustawienia prywatności powinny być pierwszą rzeczą, którą zajmiecie się tuż po założeniu nowego konta. Przyjrzyjcie się również profilom, z których już korzystacie. To Wy decydujecie o tym, co i komu chcecie pokazać i udostępnić. Nic, co już pojawiło się w sieci, nie ginie na zawsze.
2. Używajcie trybu incognito/prywatnego. Z tego ustawienia możecie korzystać już w niemal każdej przeglądarce. Dlaczego warto? Przede wszystkim uchroni Was to przed zapisywaniem plików cookies, danych stron, które odwiedzasz i innych plików tymczasowych.
3. Kontrolujcie ciasteczka. Cookies, czyli ciasteczka, to pliki, które zapisują się na Waszych urządzeniach po odwiedzeniu stron internetowych. Odpowiedzialne są za prawidłowe funkcjonowanie stron, ale także za zbieranie informacji o odwiedzających, tak by dostosowywać reklamy zgodne z Waszymi preferencjami. W ustawieniach każdej przeglądarki możecie np. włączyć usuwanie ciasteczek.
4. Zróbcie porządki. Wybierzcie jeden dzień w miesiącu na porządki w sieci. Sprawdźcie maile z których korzystacie, usuńcie te, które nie są Wam już potrzebne. Przyjrzyjcie się swoim profilom w mediach społecznościowych – być może są tam informacje, których jednak nie chcecie upubliczniać.

Przykre konsekwencje

Niestety najmłodsi użytkownicy internetu bardzo chętnie i bez jakichkolwiek ograniczeń dzielą się swoim życiem w sieci. Bardzo często nastolatki nie zdają sobie sprawy z tego, jakie ryzyko kryje się za udostępnianiem zbyt wielu informacji na swój temat. Ich profile w przyszłości mogą prześwietlać pracodawcy, to co dziś wydaje im się zabawne, kiedyś może przekreślić szanse na wymarzoną pracę. Udostępnianie zbyt wielu informacji na swój temat może również prowadzić do doświadczenia cyberprzemocy. Zdjęcia pobrane z otwartego profilu ucznia mogą stać się podstawą do stworzenia złośliwego mema, wyśmiewania czy nawet hejtu.

Warto przy okazji edukacji poruszyć te tematy również z rodzicami i opiekunami. Jak wynika z badania przeprowadzonego przez NASK „Nastolatki 3.0”, ponad 30% respondentów otrzymało intymne zdjęcia. To kolejne zagrożenie - udostępnione zdjęcia mimo, że przekazane w zaufaniu, mogą zostać upublicznione i wykorzystane jako pretekst do wymuszeń czy gróźb. Przy okazji przeprowadzenia lekcji koniecznie porozmawiajcie również o ewentualnych konsekwencjach publikowania treści bez niezbędnych zgód osób trzecich, czy publikacji materiałów, które mogą być obraźliwe dla kogoś innego. Podkreślajcie na każdym kroku to, że w internecie nic nie ginie!