W tekstach z serii „Lekcja o cyberbezpieczeństwie” chcemy pomóc Wam i Waszym uczniom odnaleźć się w sieci, poznać zalety korzystania z internetu, ale przede wszystkim zrozumieć ryzyka, z którymi możecie się tam spotkać każdego dnia. Dziś poruszamy szeroki i ważny temat cyberzagrożeń. Jak rozmawiać o nich z uczniami? Skorzystajcie z naszego bezpłatnego scenariusza lekcji „Nie daj się złapać w sieć” przeznaczonego dla uczniów szkół ponadpodstawowych, który znajdziecie na platformie Bezpieczni w sieci.

Nie daj się złowić!

Zacznijmy od początku. Na czym tak właściwie zależy cyberprzestępcom? Głównym celem ich działań jest przede wszystkim zdobycie danych wrażliwych, danych dostępowych (np. do bankowości elektronicznej) czy przejęcie kont w mediach społecznościowych. Cyberataki są w przeważającej większości skierowane do jak największej liczby potencjalnych ofiar. Możliwe, że na ich liście znajdzie się również Wasz lub Waszych uczniów adres mailowy. Dlatego najważniejsze jest zachowanie zdrowego rozsądku i zimnej krwi, szczególnie kiedy jakaś wiadomość mailowa czy SMS wydadzą się podejrzane. Nie warto klikać w linki przesłane przez obce osoby, a odbierając telefon z banku czy urzędu warto upewnić się, że osoba po drugiej stronie naprawdę tam pracuje.

Haczyków jest wiele…

Metody cyberprzestępców ewoluują – tak szybko, jak szybko rozwijają się internet i nowe technologie. Obecnie zdecydowanie najwięcej zgłaszanych incydentów dotyczy szeroko rozumianego phishingu. Podczas takiego ataku oszuści starają się wprowadzić odbiorcę w błąd i przekonać do wykonania określonej czynności, np. otwarcia zainfekowanego załącznika, kliknięcia w złośliwy link lub zalogowania się w oknie fałszywej strony. Cyberprzestępcy wykorzystują w tym celu e-maile, SMS-y czy wiadomości w komunikatorach i portalach społecznościowych.

Coraz częściej słyszy się również o fałszywych telefonach od pracowników instytucji oraz banków. Tak – oszuści są w stanie podszyć się pod numer infolinii konkretnego banku! Czujność powinny w takiej sytuacji wzbudzić polecenia szybkiej weryfikacji konta, podczas której „konsultanci” będą chcieli uzyskać np. dane logowania. Warto być czujnym! Cyberprzestępcy z coraz większą śmiałością podszywają się również pod znajomych, najczęściej prosząc o wykonanie przelewu. Takie wiadomości na pierwszy rzut oka mogą wydawać się prawdziwe, ale to tylko pozory. W takiej sytuacji pierwszym krokiem powinien być telefon do znajomego, który rzekomo prosi o pomoc i upewnienie się, czy rzeczywiście jej potrzebuje.

Narzędziem, które coraz częściej wykorzystują oszuści w swoich atakach, jest sztuczna inteligencja (AI). Dzięki możliwościom, jakie daje, AI już na wstępnym etapie pomaga im w tworzeniu, automatyzacji i ulepszaniu nowych ataków przez aktywne uczenie się.

Unikaj przynęty

Jak nie połknąć przynęty, a tym samym haczyka? Najważniejsze okazują się ostrożność i zdrowy rozsądek. Podejrzliwość powinna wzbudzić np. wiadomość nakłaniająca do natychmiastowej reakcji lub udostępnienia danych do logowania czy innych informacji wrażliwych. Warto zwracać uwagę na to, jak wiele wiadomości na swój temat udostępniamy online. Im więcej publikacji w sieci, tym większe ryzyko, zwrócenia na siebie uwagi cyberprzestępców.

Warto wiedzieć, że ofiarami cyberataku stają się nie tylko konkretni ludzie, ale również komputery czy smartfony, które mogą zostać wykorzystane do ataku na urządzenie innego użytkownika. Dlatego warto dbać o aktualizacje oprogramowania, wybierać sprawdzone programy antywirusowe i korzystać z wszelkich możliwych zabezpieczeń, a programy pobierać tylko z oficjalnych źródeł. Może się bowiem okazać, że wybierając aplikację czy program z niesprawdzonego miejsca, razem z nimi zainstalujemy malware, czyli złośliwe oprogramowanie, które może przejąć kontrolę nad naszymi urządzeniami.

Pamiętajcie: najczęściej przeprowadzane ataki wykorzystują nasze ludzkie słabości, współczucie, chęć niesienia pomocy najbliższym, strach przed stratą czy naiwność. Te różne sposoby wywierania wpływu, np. przy użyciu perswazji, manipulacji, zastraszania lub szantażu, nazywamy socjotechniką.

Zgłoś cyberprzestępcę!

Otrzymaliście wiadomość o podejrzanej treści? Macie podejrzenie, że jest to phishing? Koniecznie zgłoście ten incydent na stronie CERT Polska – to uchroni kolejnych użytkowników przed niechcianymi wiadomościami i próbami oszustwa. Wiadomości SMS zgłaszajcie na numer 8080.

Więcej informacji na temat cyberzagrożeń znajdziecie w materiałach na platformie Bezpieczni w sieci. Zajrzyjcie też do poradnika „ABC cyberbezpieczeństwa” i naszej aktualności „Bezpieczni w sieci z OSE: internetowi oszuści i socjotechnika”.