Media społecznościowe stały się nieodłącznym elementem naszego codziennego życia. Dzięki nim możemy być na bieżąco z wydarzeniami, utrzymywać kontakt ze znajomymi i dzielić się swoimi przeżyciami. Jednak ich nadmierne użytkowanie niesie ze sobą wiele zagrożeń. Presja bycia online, nieustanne porównywanie się z innymi, a także nadmierne publikowanie prywatnych informacji to tylko niektóre z pułapek. Jak unikać zagrożeń i nie zatracić się w social mediach? Praktyczne wskazówki znajdziecie na naszym plakacie „Media społecznościowe a dobrostan psychiczny”.

FOMO – lęk przed odłączeniem

Fear of Missing Out (FOMO) to obawa, że jeśli choć na chwilę nie będziemy online, ominie nas coś ważnego. W mediach społecznościowych stale pojawiają się nowe treści, powiadomienia i aktualizacje, co sprawia, że wiele osób odczuwa przymus ciągłego sprawdzania swoich kont.

Lęk przed odłączeniem prowadzi do uczucia niezadowolenia z własnego życia. Porównywanie się z innymi, którzy w swoich postach przedstawiają nierzadko nierealistyczną wersję siebie, może powodować frustrację i obniżenie samooceny. Nastolatki często są przekonane, że ich życie jest mniej interesujące niż to, co widzą na ekranie.

Nieustanne bycie online może wpływać na zdrowie psychiczne. FOMO prowadzi m.in. do stresu, problemów z koncentracją i wpływa na jakość snu. Osobom doświadczającym silnego lęku przed odłączeniem trudno jest odpoczywać i odrywać się od cyfrowego świata.

Presja dopasowania się do internetowych wzorców

Media społecznościowe kreują wyidealizowany obraz rzeczywistości, w którym wszyscy wyglądają perfekcyjnie, mają idealne życie i osiągają sukcesy. Użytkownicy często filtrują swoje treści, by pasowały do powszechnie akceptowanych standardów, a to może powodować presję, by dopasować się do nierealistycznych wzorców.

Porównywanie się z influencerami i celebrytami może być szkodliwe. Ich zdjęcia są często poddawane edycji i retuszowi, co powoduje, że odbiorcy starają się osiągnąć ideały, które nie istnieją w rzeczywistości. Może to prowadzić do obniżenia samooceny, niezadowolenia ze swojego wyglądu i poczucia bycia niewystarczająco dobrym.

Samoocena niejednokrotnie jest też uzależniona od reakcji w sieci. Liczba lajków, komentarzy i udostępnień często staje się wyznacznikiem własnej wartości, zwłaszcza dla nastolatków. Taki mechanizm może powodować uzależnienie od mediów społecznościowych i prowadzić do frustracji w przypadku braku oczekiwanych reakcji.

Oversharing – nadmierne dzielenie się prywatnymi treściami

Publikowanie prywatnych informacji w mediach społecznościowych wiąże się z poważnymi konsekwencjami. Chęć zaznaczenia swojej obecności w sieci i zdobycia uwagi często prowadzi do udostępniania wrażliwych danych, zdjęć czy informacji, które mogą zostać wykorzystane przeciwko nam. Jeśli trafią w ręce oszustów lub cyberprzestępców, posłużą do cyberataku.

Nieprzemyślane publikacje mają też wpływ na reputację. Informacje udostępnione w sieci pozostają tam na długo, a niektóre z nich mogą również prowadzić do cyberprzemocy i hejtu.

Warto nauczyć się chronić swoje dane osobowe. Rozsądne zarządzanie prywatnością i ograniczenie dostępu do publikowanych treści dla nieznajomych na pewno pomoże uniknąć nieprzyjemnych sytuacji.

Zbyt długi czas ekranowy i jego skutki

Spędzanie zbyt dużo czasu w mediach społecznościowych może mieć negatywny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne. Badania wskazują, że nadużywanie internetu wiąże się z nie tylko z obniżoną samooceną. Aktywność w social mediach sprawia, że paradoksalnie czujemy się bardziej samotni. Ponad połowę nastolatków (53,9%) cechuje wysoki (10,6%) i powyżej przeciętnej (43,3%) poziom poczucia osamotnienia w mediach społecznościowych (Lange, 2023). Ponadto nastolatki średnio spędzają w mediach społecznościowych ponad cztery godziny dziennie (dziewczęta nawet dłużej niż chłopcy). To powoduje zmniejszenie ilości czasu przeznaczanego na inne aktywności, takie jak sport, czytanie czy spotkania towarzyskie w realu.

Długie korzystanie z ekranów może prowadzić do problemów ze snem, nadmiernego zmęczenia, a nawet uzależnienia od świata wirtualnego. Dlatego warto ustalać sobie limity czasu spędzanego w sieci i dbać o cyfrową higienę.

Szkodliwe treści – jak się przed nimi chronić?

Media społecznościowe zawierają treści, które mogą być nieodpowiednie dla młodych odbiorców. Szczególnie groźne są materiały promujące przemoc, niebezpieczne zachowania czy fałszywe informacje. Kontakt z takimi treściami może wywoływać lęk, niepokój i poczucie bezsilności.

Kluczowe jest rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia – nauka rozpoznawania szkodliwych treści i odpowiedniego reagowania na nie. Warto przypominać młodym użytkownikom internetu, by zgłaszali niepokojące materiały administratorom stron, unikali interakcji z niebezpiecznymi osobami oraz informowali dorosłych o trudnych sytuacjach w sieci.

Więcej wskazówek znajdziecie na naszym plakacie „Media społecznościowe a dobrostan psychiczny” i innych bezpłatnych materiałach na naszej platformie e-learningowej OSE IT Szkoła.

Źródło:

Lange R. (red.), (2023), „Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców”, Warszawa: Państwowy Instytut Badawczy NASK [online, dostęp dn. 5.03.2025].