Wraz z rozwojem technologii pojawiają się coraz nowsze ułatwienia, które szczególnie w okresie pandemii doceniają i młodsi, i starsi. Nauka i praca przez internet, możliwość załatwiania wielu spraw online czy wirtualna komunikacja pomogły w dbaniu o zdrowie i życie wielu osób. Mimo że internet oferuje szereg udogodnień, to nie możemy zapominać o potencjalnych cyberzagrożeniach, na jakie mogą być narażeni jego użytkownicy – w tym dzieci i młodzież.

Obecnie czas spędzany przez uczniów przed ekranami znacznie się wydłużył, na co wpływ mają m.in. zdalna edukacja oraz przeniesienie wielu kontaktów społecznych do sieci. Najnowsze badanie NASK „Nastolatki 3.0” przeprowadzone w 2020 r. wskazały, że młodzi w czasie pandemii spędzają w internecie średnio 8–12 godzin dziennie. Wirtualny świat nie zawsze jest jednak przyjaznym miejscem, szczególnie jeśli wśród młodzieży pojawiają się szkodliwe trendy zagrażające cyfrowemu bezpieczeństwu. Czym jest sexting oraz co powinni o nim wiedzieć rodzice i nauczyciele, aby skutecznie chronić dzieci?

Sexting, czyli co?

Sexting polega na utrwalaniu, udostępnianiu i przesyłaniu przez użytkownika nowych technologii materiałów mających seksualny charakter. Termin powstał z połączenia słów „sex” oraz „texting” i początkowo dotyczył erotycznych treści wysyłanych w formie wiadomości SMS. Nazwa ta jest obecnie wykorzystywana również do określania innych materiałów o charakterze erotycznym. Takimi zasobami mogą być np. zdjęcia, filmy, wiadomości, a nawet udostępniane online pokazy erotyczne.

Na zagrożenia związane z sextingiem szczególnie narażeni są młodzi ludzie, podatni na wpływ otoczenia, w tym na niebezpieczne trendy, jakie pojawiają się wśród rówieśników. Wielu nauczycieli oraz rodziców często nie zdaje sobie sprawy z popularności sextingu wśród młodzieży. Skalę problemu wskazują liczne obserwacje prowadzone zarówno w Polsce, jak i na świecie. Według badań przeprowadzonych przez Fundację Dajmy Dzieciom Siłę „Kontakt dzieci i młodzieży z pornografią” aż 42% nastolatków w wieku 15–18 lat otrzymało od kogoś intymne materiały, a 13% wysłało swoje nagie zdjęcia/filmy innej osobie.

Niebezpieczny trend, przykre konsekwencje

Powody wytwarzania i przesyłania przez młodzież swoich intymnych materiałów mogą być różne – od chęci podzielenia się nimi z partnerem, po podążanie za rówieśniczą modą lub wyzwaniem (tzw. challengem), aż po szantaż. Działające pod wpływem emocji i chwili nastolatki często nie zdają sobie sprawy z wpływu, jaki sexting może wywierać na ich dorosłe życie.

„W internecie nic nie ginie” to utarty już cytat, o którego bolesnej prawdziwości przekonało się niestety wiele osób. Nastolatki, chcąc zaimponować znajomym lub umocnić swój związek z sympatią, mogą nie dostrzegać niebezpieczeństw takich działań. Zdarza się, że przesłane komuś intymne materiały zostają udostępnione w sieci, a skutkami tego trudnego i bolesnego doświadczenia mogą być np. rówieśniczy ostracyzm, a także poważne konsekwencje psychiczne, takie jak depresja czy zachowania autodestrukcyjne. Ponadto raz wrzucone do sieci materiały mogą nigdy z niej nie zniknąć i nawet przez lata rzutować na życie oraz przyszłość dziecka.

Materiały edukacyjne – wsparcie w ochronie przed cyberzagrożeniami

Aby przeciwdziałać niebezpieczeństwom związanym z sextingiem, należy przede wszystkim edukować i uczulać na zagrożenia z nim związane. Przed podjęciem rozmowy z dzieckiem nauczyciele oraz rodzice sami muszą dowiedzieć się, na co zwrócić jego uwagę oraz jak reagować w przypadku wystąpienia zagrożenia. W uzyskaniu niezbędnej wiedzy pomogą bezpłatne materiały dostępne na portalu OSE IT Szkoła.

• „Sexting i nagie zdjęcia w sieci. Poradnik dla nauczycieli”

W najnowszej publikacji dla nauczycieli ekspertka NASK Anna Kwaśnik omawia ryzykowne zachowania seksualne podejmowane przez dzieci online. Przygotowany w ramach serii „Bezpieczni w sieci z OSE” poradnik szczegółowo przedstawia zagrożenia i kroki, jakie powinna podjąć szkoła w przypadku, gdy uczeń padnie ofiarą działań takich jak: sexting, sextortion (seksualny szantaż) czy child grooming (uwodzenie dziecka w sieci). W publikacji zaprezentowano ścieżki reagowania na niepokojące zjawiska oraz podano numery linii wsparcia, na których można uzyskać specjalistyczną pomoc dla ofiar i nastoletnich sprawców cyberprzemocy.

Zapoznaj się z publikacją „Sexting i nagie zdjęcia w sieci. Poradnik dla nauczycieli”

• Scenariusz zajęć dla nauczycieli

Z okazji premiery nowego poradnika przygotowaliśmy również scenariusz zajęć profilaktycznych dla szkół ponadpodstawowych „Decyzja. Ryzykowne zachowania w internecie: sexting”. Materiał pozwoli nauczycielom przeprowadzić z młodzieżą lekcję na temat zagrożeń związanych z sextingiem. Podczas zajęć uczniowie zapoznają się ze skutkami udostępniania własnych intymnych materiałów oraz wizerunku innej osoby – bez jej wiedzy i świadomej zgody. Scenariusz uczy również podejmowania odpowiedzialnych decyzji, a także szacowania potencjalnego ryzyka związanego z angażowaniem się w zachowania sextingowe. Materiał opracowany w ramach cyklu „Bezpieczni w sieci z OSE”.

Zapoznaj się ze scenariuszem zajęć dla szkół ponadpodstawowych „Decyzja. Ryzykowne zachowania w internecie: sexting”

• Infografiki „Sexting i nagie zdjęcia w sieci”

W ramach serii „Bezpieczni w sieci z OSE” przygotowane zostały również infografiki prezentujące informacje na temat sextingu oraz innych niebezpiecznych zjawisk prowadzących do wytwarzania przez dzieci i młodzież intymnych treści. Infografiki zawierają też procedurę reagowania szkoły na przypadki sextingu oraz wskazują, gdzie można uzyskać pomoc. Materiały można udostępnić w swojej szkole, mediach społecznościowych, a także przekazać rodzicom, np. podczas wywiadówki.

Zobacz infografiki „Sexting i nagie zdjęcia w sieci”

• Kursy dla najmłodszych

Na platformie OSE IT Szkoła dostępne są również kursy e-learningowe skierowane do uczniów szkół podstawowych: „Owce w sieci – Bez kożuszka” oraz „Krasnoludki 2.0 – O jeden film za daleko, czyli zaklej kamerkę lub myśl”. Materiały w pouczający i dostosowany do wieku odbiorców sposób prezentują zagrożenia i konsekwencje sextingu. Każdy z kursów składa się z krótkiego filmu oraz testu sprawdzającego wiedzę – po jego poprawnym rozwiązaniu użytkownik w nagrodę może pobrać imienny certyfikat. Uczniowie mogą wykonywać kursy samodzielnie, z opiekunem lub w formie zajęć z całą klasą. Zasoby będą również doskonałym materiałem wyjściowym do rozpoczęcia rozmów z dzieckiem na temat sextingu oraz związanych z nim zagrożeń.

• Broszura „Zagrożenia w internecie. Zapobieganie – reagowanie. Seksting”

Publikacja zapoznaje z podstawowymi informacjami na temat sextingu, tłumaczy uwarunkowania prawne, a także podpowiada, gdzie uzyskać pomoc w razie wystąpienia zagrożenia. Przygotowana przez ekspertów Akademii NASK broszura jest częścią cyklu „Zagrożenia w internecie. Zapobieganie – reagowanie” omawiającego wirtualne zagrożenia.

Zapoznaj się z broszurą „Zagrożenia w internecie. Zapobieganie – reagowanie. Seksting”

• Nie zagub dziecka w sieci

W zapoznaniu się z tematem sextingu pomocne będą również treści przygotowane w ramach kampanii „Nie zagub dziecka w sieci”. Eksperci Ministerstwa Cyfryzacji (obecnie KPRM) oraz NASK przygotowali szereg ciekawych materiałów, które omawiają zagadnienie sextingu oraz innych cyberzagrożeń, na jakie mogą być narażeni młodzi w internecie. Zasoby wyjaśniają rodzicom niebezpieczne zjawiska, podpowiadają, jak sobie z nimi radzić oraz gdzie szukać specjalistycznej pomocy. 

Na stronie kampanii „Nie zagub dziecka w sieci” znajdziemy szereg ciekawych materiałów na temat sextingu, m.in. rozmowę z prof. Małgorzatą Janas-Kozik „Jak chronić dziecko w sieci? Seksting”.

Materiały na stronie kampanii „Nie zagub dziecka w sieci”

• Webinar „Ryzykowne zachowania dzieci w sieci – sexting”

Swoją wiedzę na temat ryzykownych zachowań młodych w sieci rodzice poszerzą także dzięki webinarowi zorganizowanemu w ramach cyklu Akademia Cyfrowego Rodzica. W tym odcinku prowadzący Tomasz Rożek wraz z gośćmi – Anną Kwaśnik, ekspertką NASK oraz prof. Małgorzatą Janas-Kozik – rozmawia o tym, czym jest sexting, dlaczego zyskuje na popularności wśród młodych, jakie są jego konsekwencje oraz gdzie uzyskać pomoc w przypadku wystąpienia zagrożenia.

Webinary z cyklu Akademii Cyfrowego Rodzica organizowane były wspólnie przez Ministerstwo Cyfryzacji, NASK oraz „Nauka. To lubię”.

Obejrzyj webinar „Ryzykowne zachowania dzieci w sieci – sexting”