Z wirtualnymi zagrożeniami mogą się zetknąć wszyscy użytkownicy sieci – niestety także uczniowie. W naszej nowej serii aktualności „Cyberbezpieczna biblioteczka” będziemy polecać Wam różne ciekawe publikacje, które pozwolą poszerzyć wiedzę na temat cyberzagrożeń oraz dowiedzieć się, jak rozmawiać o nich z młodymi użytkownikami internetu.

Tematem pierwszego artykułu jest FOMO (ang. Fear of Missing Out). Sięgnijcie po publikacje z „Cyberbezpiecznej biblioteczki” i dowiedzcie się więcej o tym zagadnieniu.

Uwaga na FOMO!

Atrakcyjny świat internetu przyciąga nie tylko dorosłych, ale też nastolatków, którzy szczególnie narażeni są na FOMO. Co to takiego? To lęk przed odłączeniem, wypadnięciem z obiegu, strach przed tym, że coś ważnego może nas ominąć, gdy nie jesteśmy online.

Wielu uczniów często nawet na chwilę nie potrafi rozstać się ze swoim smartfonem, stale czując potrzebę posiadania go w zasięgu ręki i sprawdzania powiadomień czy scrollowania mediów społecznościowych. Jak dowiadujemy się z najnowszej edycji badań „FOMO 2022. Polacy a lęk przed odłączeniem” – aż co trzeci młody człowiek mocno odczuwa FOMO, a nie doświadcza go jedynie 6% z nich.

Lęk przed odłączeniem sprawia, że nastolatki często nadużywają smartfonów, stale potrzebują dostępu do urządzenia, które pozwala im w każdej chwili sprawdzić, co się wydarzyło w sieci i czy nic ważnego nie umknęło ich uwadze. Warto pamiętać, że wysokie FOMO może przynieść młodym wiele problemów i niestety prowadzić do nadmiernego, szkodliwego używania internetu, urządzeń cyfrowych oraz social mediów.

Wśród symptomów, jakie powinny zaniepokoić opiekunów, są m.in. nieumiejętność odłożenia telefonu nawet na chwilę, ciągłe i natychmiastowe reagowanie na przychodzące powiadomienia (również w sytuacjach, które temu nie sprzyjają), lekceważenie podstawowych potrzeb i obowiązków czy pojawiające się złość, irytacja, a nawet panika, gdy nastolatek nie może korzystać ze smartfona.

FOMO na półkach „Cyberbezpiecznej biblioteczki”

Abyście jeszcze lepiej mogli poznać problem FOMO, zebraliśmy dla Was różne materiały – poradniki, scenariusze zajęć, infografiki. Znajdziecie w nich wiele pomocnych wiadomości, inspiracje do przeprowadzenia zajęć oraz podpowiedzi, gdzie szukać wsparcia, gdy to właśnie Wasz uczeń boryka się z problemem lęku przed odłączeniem.

„FOMO i problemowe używanie internetu. Poradnik dla nauczycieli”

Pierwszą publikacją, jaką polecamy, jest adresowany do nauczycieli poradnik autorstwa naszej ekspertki Marty Witkowskiej. Przygotowana w ramach cyklu edukacyjnego „Bezpieczni w sieci z OSE” publikacja omawia zjawisko FOMO i problemowego używania internetu. Dowiecie się z niej m.in., czym jest lęk przed odłączeniem i fonoholizm, jaki wpływ ma FOMO i nadużywanie smartfonów na funkcjonowanie nastolatków, czy jak rozmawiać o tym problemie z młodzieżą i pomagać im w kształtowaniu zdrowych cyfrowych nawyków.

Sięgnijcie po „FOMO i problemowe używanie internetu. Poradnik dla nauczycieli”

Scenariusz zajęć profilaktycznych „Jak się nie zaplątać w sieci? Ryzykowne zachowania w internecie: FOMO i problemowe używanie internetu”

Szukacie pomysłu na przeprowadzenie edukacyjnej lekcji o FOMO? Poznajcie scenariusz zajęć profilaktycznych dla uczniów w wieku 13–15 lat. Materiał pomoże Wam przeprowadzić ciekawą i angażującą lekcję o FOMO i problemowym używaniu internetu. Podczas lekcji z naszym scenariuszem uczniowie m.in. poszerzą swoją wiedzę na temat nadużywania urządzeń cyfrowych, popracują nad umiejętnościami samoobserwacji i zastanowią się nad własnymi cyfrowymi nawykami. Materiał przygotowaliśmy w ramach serii „Bezpieczni w sieci z OSE”.

Zorganizujcie lekcję ze scenariuszem „Jak się nie zaplątać w sieci? Ryzykowne zachowania w internecie: FOMO i problemowe używanie internetu”

Infografiki „FOMO i problemowe używanie internetu”

Opracowane w ramach cyklu „Bezpieczni w sieci z OSE” infografiki będą świetnym rozwinięciem poradnika dla nauczycieli oraz scenariusza zajęć o FOMO. Materiały zawierają ważne wiadomości na temat lęku przed odłączeniem (m.in. definicję, symptomy świadczące o problemie FOMO, podpowiedzi, jak pomóc uczniom w budowaniu zdrowych cyfrowych nawyków). Infografiki nie tylko dostarczą nauczycielom pomocnych informacji, ale mogą też posłużyć jako pigułki wiedzy dla rodziców – np. rozdawane podczas wywiadówek lub udostępniane w szkole bądź w jej mediach społecznościowych.

Sięgnijcie po infografiki „FOMO i problemowe używanie internetu”

Raport „FOMO 2022. Polacy a lęk przed odłączeniem”

Wielu interesujących informacji dostarczy nauczycielom również wspomniany już raport z nowej edycji badań „FOMO 2022. Polacy a lęk przed odłączeniem”, przygotowany wspólnie przez ekspertów NASK, badaczy z Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii (WDIB UW) oraz Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego i Panelu Badawczego Ariadna. Oprócz szeregu przydanych wniosków z badania raport zawiera także rekomendacje dotyczące dbania o higienę cyfrową i budowania zdrowych nawyków w korzystaniu z technologii.

Przeczytajcie raport „FOMO 2022. Polacy a lęk przed odłączeniem”

Scenariusze zajęć z serii „#stopfomo”

Niedawno na OSE IT Szkole pojawiło się też pięć scenariuszy zajęć o FOMO przygotowanych przez ekspertów NASK i WDIB UW. Materiały powstały na potrzeby akcji edukacyjnej #stopfomo, prowadzonej w ramach promocji projektu „FOMO 2022. Polacy a lęk przed odłączeniem”. Dzięki scenariuszom zorganizujcie 45-minutowe zajęcia, podczas których uczniowie poznają m.in. zjawisko lęku przed odłączeniem i jego wpływu na funkcjonowanie człowieka oraz mechanizmy uzależniania się od nowych technologii. Dowiedzą się też, jakie koszty może nieść za sobą multitasking, a także uświadomią sobie możliwe skutki dążenia do kreowania perfekcyjnego wizerunku w mediach społecznościowych.

Sięgnijcie po scenariusze zajęć:

• „FOMO a relacje w mediach społecznościowych”
• „FOMO i nadużywanie smartfona”
• „FOMO i przymus bycia na bieżąco”
• „FOMO a wielozadaniowość”
• „FOMO, smartfony i ryzykowne zachowania… w realu”

„FOMO i nadużywanie nowych technologii. Poradnik dla rodziców”

Rodzicom w zapoznaniu się z tematem FOMO i nadużywania nowych technologii pomoże również poradnik przygotowany w ramach kampanii „Nie zagub dziecka w sieci”, realizowanej przez NASK i Ministerstwo Cyfryzacji (obecnie Kancelarię Prezesa Rady Ministrów). Publikacja wyjaśnia, czym jest FOMO, a także podpowiada, jak reagować, gdy dziecko ma problem z nadużywaniem internetu i nowych technologii. 

Przeczytajcie „FOMO i nadużywanie nowych technologii. Poradnik dla rodziców”

Scenariusz lekcji „Otwórz oczy – internet to nie wszystko. Śpiąca Królewna i FOMO”

Naszą listę ciekawych publikacji dotyczących lęku przed odłączeniem zamyka scenariusz, z którym zorganizujcie lekcję o FOMO dla młodszych uczniów (klas 5–6 szkoły podstawowej). Nawiązująca do popularnej baśni propozycja zajęć wyjaśni dzieciom problem zbytniego zanurzenia się w wirtualnym świecie i przywiązania do urządzeń cyfrowych. Dzięki zawartym w materiale ćwiczeniom uczniowie dowiedzą się, czym jest lęk przed odłączeniem oraz poznają skutki spędzania wielu godzin online. Nauczą się też dostrzegać zalety podejmowania aktywności poza siecią.

Zorganizujcie lekcję ze scenariuszem „Otwórz oczy – internet to nie wszystko. Śpiąca Królewna i FOMO”

Pamiętajcie też, że wiele pomocnych wiadomości i wyjaśnień różnych definicji związanych z cyberbezpieczeństwem dostarczy Wam nasz poradnik „ABC cyberbezpieczeństwa” – znajdziecie w nim m.in. wyjaśnienie zagadnień takich jak: FOMO, fonoholizm, phubbing czy zespół uzależnienia od internetu (ZUI).

Obejrzyjcie spot „ABC cyberbezpieczeństwa”: