W kolejnym artykule z serii „Lekcja o cyberbezpieczeństwie” znów przyjrzymy się FOMO (ang. Fear of Missing Out, lęk przed odłączeniem), a konkretnie przymusowi bycia na bieżąco, który często wymusza na nas wielozadaniowość. Może się wydawać, że multitasking oszczędza czas (w końcu robimy na raz kilka rzeczy), jednak warto zastanowić się, czy naprawdę tak jest. Pomoże w tym scenariusz „FOMO a wielozadaniowość”, przygotowany przez naszych ekspertów w ramach promocji projektu „FOMO 2022. Polacy a lęk przed odłączeniem”.

Wielozadaniowe nastolatki?

Na początek przyjrzymy się danym, które znajdziemy w najnowszym raporcie „Nastolatki 3.0”.

• Ponad połowa nastolatków często lub bardzo często w trakcie korzystania z internetu lub smartfona równocześnie wykonuje inne zadania albo czynności, a 6,6% robi to zawsze.
• Co trzeci nastolatek często lub bardzo często zasypia z internetem/smartfonem, a aż 17,4% robi to zawsze.
• Połowie nastolatków internet towarzyszy podczas spożywania posiłków.
• Nieco rzadziej niż co drugi nastolatek użytkuje internet w czasie odrabiania lekcji w innych celach.
• Ponad 40% badanych twierdzi, że dodatkowo korzysta z internetu bądź smartfona również podczas oglądania telewizji czy filmów.
• Dziewczęta częściej niż chłopcy korzystają z internetu podczas innych czynności, 7 na 10 z nich nie odkłada smartfona, kiedy robi coś innego.
• Korzystanie ze smartfona i internetu stało się tak powszechne, że rodzice nie zauważają nawet, kiedy ich dzieci są aktywne w internecie podczas wykonywania innych czynności.
• Rodzice nie zawsze zdają sobie sprawę, że ich pociechy są online w godzinach nocnych.

Wielozadaniowość traktujemy często – jak widać – jako potrzebę naszych czasów, jednak badania pokazują, że ludzki mózg nie radzi sobie z wieloma zadaniami jednocześnie tak dobrze, jakbyśmy chcieli. Okazuje się wręcz, że multitasking zamiast oszczędzać nasz czas, obniża koncentrację, wpływa na większą liczbę błędów, zmniejsza rozumienie sytuacji.

Mit wielozadaniowości

Scenariusz „FOMO a wielozadaniowość” pomoże Wam pokazać uczniom, że multitasking to często pułapka, bowiem mózg człowieka jest bardziej efektywny, gdy skupia się na jednym zadaniu na raz. Wykorzystajcie zawarte w scenariuszu ćwiczenia i przekonajcie się wspólnie, że wielozadaniowość nie tylko nie skraca czasu wykonywania zadania, ale wręcz go wydłuża!

Koniecznie powiedzcie uczniom, że:

• Zazwyczaj uważamy, że robiąc kilka rzeczy naraz, jesteśmy bardziej wydajni i mamy podzielną uwagę. Jednak badacze podkreślają, że w takiej sytuacji trudniej utrzymać uwagę na zadaniach i wyłowić to, co jest w danym momencie najważniejsze – spowalnia nas bowiem natłok nieistotnych informacji. Przyzwyczajamy nasz mózg do ciągłej pogoni za „nowymi” informacjami, więc łatwiej zapominamy te „stare”, choćby były zaledwie sprzed godziny. Co bardziej istotne, mózgi osób „chronicznie wielozadaniowych” są mniej efektywne i wydajne, nawet jeśli koncentrują się tylko na jednym zadaniu.
• Nasz mózg potrzebuje czasu! Konsekwencją ciągłego przechodzenia z jednego zadania do drugiego jest tzw. uszczerbek pamięci roboczej. Wiąże się to przede wszystkim z czasem potrzebnym na „przezbrojenie się” naszego mózgu na wykonanie nowej czynności. Kończąc jedno zadanie i przechodząc do kolejnego, ludzki mózg jeszcze przez moment tkwi w starej czynności (pozostałość uwagi, ang. attention residue). Potrzeba zazwyczaj kilku minut, aby osiągnąć pełną koncentrację na nowym zadaniu.

Nie dajcie się FOMO!

Lęk przed odłączeniem nie jest obcy większości z nas, dlatego warto wiedzieć, jak sobie z nim radzić, oraz pokazywać uczniom, czy grozi nadmierne przywiązanie do smartfona, internetu i mediów społecznościowych. Polecamy nasze materiały, które pomogą lepiej zapoznać się z tematem i być może zachęcą Was do zrobienia sobie przerwy od sieci!

• Kurs e-learningowy dla nauczycieli i rodziców „Zrozumieć FOMO”
• Poradnik dla nauczycieli „FOMO i problemowe używanie internetu”
• Poradnik dla rodziców „FOMO i nadużywanie nowych technologii”
• Scenariusz zajęć „FOMO a relacje w mediach społecznościowych”
• Scenariusz zajęć „FOMO i nadużywanie smartfona”
• Scenariusz zajęć „FOMO, smartfony i ryzkowne zachowania… w realu”
• Scenariusz zajęć „FOMO i przymus bycia na bieżąco”
• Scenariusz zajęć „Jak się nie zaplątać w sieci? Ryzykowne zachowania w internecie: FOMO i nadużywanie internetu”
• Scenariusz zajęć „Otwórz oczy – internet to nie wszystko. Śpiąca Królewna i FOMO”
• Webinar „FOMO i problemowe używanie internetu”:

Źródła:

Domańska E., (2023), „Jak odnaleźć się w trybie wielozadaniowości. Poznaj 6 porad”, artykuł w serwisie cyberprofilaktyka.pl [online, dostęp dn. 17.12.2023].

Lange R. (red.), (2023), „Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców”, Warszawa: NASK – Państwowy Instytut Badawczy [online, dostęp dn. 17.12.2023].