Przeciętny nastolatek spędza w internecie 5 godzin i 36 minut w dni powszednie oraz 6 godzin i 16 minut w weekendy. Niektórzy przyznają, że potrafią angażować się w aktywności online nawet 12 i więcej godzin – tak robi 7% badanych (Lange, 2023).

Czym grozi zbyt intensywne korzystanie z internetu, smartfonów, komputerów? Im częściej sięgamy po urządzenia, tym większe prawdopodobieństwo, że zetkniemy się ze szkodliwymi treściami, doświadczymy FOMO (ang. Fear of Missing Out, lęku przed odłączeniem), a nawet – w skrajnych przypadkach – wpadniemy w sidła uzależnienia od hazardu online czy gier cyfrowych.

Jak zatem rozmawiać z uczniami o rozsądnym używaniu technologii i potrzebie kontrolowania czasu spędzanego z urządzeniem ekranowym? Skorzystajcie z naszych materiałów edukacyjnych!   

Uwaga na FOMO!

Internet przyciąga nie tylko dorosłych, ale przede wszystkim nastolatków, którzy szczególnie narażeni są na FOMO. Co to takiego? To lęk, obawa, że coś nas ominie akurat wtedy, gdy będziemy poza zasięgiem sieci. Stałą potrzebę posiadania smartfona w dłoni, bycia non stop online, natychmiastowego sprawdzania powiadomień odczuwa aż co trzeci młody internauta. FOMO nie doświadcza jedynie 6% z nich – to dane z badań „FOMO 2022. Polacy a lęk przed odłączeniem”.

Kłopoty z nauką, codziennymi obowiązkami, radzeniem sobie z emocjami w sytuacji, gdy w pobliżu nie ma smartfona, dostrzegają nie tylko rodzice, ale również nauczyciele, pedagodzy, psycholodzy szkolni. Co jeszcze powinno Was zaniepokoić w zachowaniu ucznia?

Skutki lęku przed odłączeniem mogą być różne. U dzieci doświadczających FOMO obserwuje się: obniżone poczucie własnej wartości związane z ciągłym porównywaniem się z innymi, rozdrażnienie, poczucie pustki i nudy, kiedy telefon milczy lub jest poza zasięgiem wzroku. W skrajnych przypadkach, gdy dostęp do smartfona czy mediów społecznościowych jest ograniczony – może pojawić się panika bądź agresja. Ukojenie przynosi obecność urządzenia, a nawet takie proste aktywności, jak jego ciągłe odblokowywanie.

Duże nasilenie FOMO sprawia, że uczniowie tracą z oczu realne przyjaźnie, hobby, zainteresowania. Przez wzmożoną aktywność w sieci, nierzadko do późnych godzin wieczornych, opuszczają się w nauce, mają problemy z koncentracją, zdrowiem, spóźniają się na lekcje, wagarują. Nie są również w stanie zrezygnować z używania telefonu w niesprzyjających temu sytuacjach: w trakcie lekcji, ważnych spotkań czy choćby podczas przechodzenia przez ulicę.  

Profilaktyka i reagowanie

Jak zapobiegać skutkom nadmiernego korzystania z internetu i urządzeń ekranowych? Jak zawsze warto postawić na profilaktykę i odpowiednią edukację. Ważne, by działać wielotorowo: dostrzec problem, zaplanować i wdrożyć działania promujące zdrowe nawyki cyfrowe oraz wiedzieć, gdzie szukać specjalistycznej pomocy, jeśli trudności będą się nasilać.  

– Potrzebne są działania wychowawczo-profilaktyczne – rozmowy z uczniami na temat konieczności kontrolowania czasu spędzanego z urządzeniem cyfrowym, ale też praktyczna pomoc w znalezieniu atrakcyjnej alternatywy dla cyfrowej aktywności, wsparcie w zaplanowaniu prostych działań, które pomogą krok po kroku wprowadzać drobne zmiany w codzienne nawyki – radzi Marta Witkowska, ekspertka ds. edukacji cyfrowej w NASK. – Ważne jest też, by przekazywać młodemu człowiekowi wiedzę na temat mądrego i zrównoważonego korzystania z internetu czy gier, pomóc mu w zrozumieniu, dlaczego tak trudno mu odłożyć telefon, i wspierać w procesie poszukiwania najlepszych sposobów na wprowadzenie higieny cyfrowej – również własnym przykładem – podkreśla ekspertka.

Edukacja z OSE IT Szkołą

Jeśli szukacie bezpłatnych materiałów na temat bezpieczeństwa w sieci, dobrze trafiliście! Na naszej platformie e-learningowej OSE IT Szkoła znajdziecie bezpłatne kursy, poradniki, gotowe scenariusze zajęć, webinary.

Nauczycieli zachęcamy do skorzystania z materiałów dotyczących nadużywania internetu:

• poradnika dla nauczycieli „FOMO i problemowe używanie internetu”;
• poradnika dla rodziców „FOMO i nadużywanie nowych technologii”;
• scenariuszy zajęć dla uczniów: w wieku 13–15 lat „Jak się nie zaplątać w sieci?” oraz klas 5–6 „Otwórz oczy – internet to nie wszystko. Śpiąca Królewna i FOMO”;
• scenariuszy zajęć z serii „#stopfomo”: „FOMO a relacje w mediach społecznościowych”, „FOMO i nadużywanie smartfona”, „FOMO i przymus bycia na bieżąco”, „FOMO a wielozadaniowość”, „FOMO, smartfony i ryzykowne zachowania… w realu”;
• infografik dotyczących FOMO;
• webinaru Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej „FOMO i problemowe używanie internetu”.

Wasi uczniowie mogą też korzystać z naszych kursów online na temat nadużywania urządzeń cyfrowych. Młodszym użytkownikom internetu polecamy kurs „Przygody Profesora i N@tki, czyli jak mądrze korzystać z internetu”, a dokładnie moduł piąty „Co za dużo, to niezdrowo. Problem z internetem”. Dzieci dowiedzą się z niego, jakie są skutki nadmiernego korzystania z ekranów i poznają zdrowe nawyki cyfrowe. Z kolei z kursu „Internetowa szkoła słonia Spacjusza” (moduł szósty – „Internet to nie wszystko”) Wasi uczniowie odkryją, dlaczego nie warto zbyt długo siedzieć przed ekranem i dowiedzą się, jak można ciekawie spędzać czas poza internetem.

Do poszczególnych modułów kursów przygotowaliśmy scenariusze zajęć, które pomogą Wam przeprowadzić angażującą lekcję na temat bezpieczeństwa w sieci.  

Nauka na platformie „Bezpieczni w sieci”

To nie wszystko! W ramach naszego projektu edukacyjnego „Bezpieczni w sieci”, adresowanego do nauczycieli oraz uczniów, możecie korzystać z darmowych kursów oraz scenariuszy zajęć związanych z powszechnymi cyberzagrożeniami i kształtowaniem pozytywnych nawyków cyfrowych. Wśród nich znajdziecie materiały na temat cyfrowej higieny oraz nadużywania internetu i nowych technologii.

Kursy i gotowe scenariusze lekcji dostępne na naszej bezpłatnej platformie bezpieczniwsieci.edu.pl, możecie wykorzystać podczas zajęć z uczniami klas 7–8 szkół podstawowych oraz szkół ponadpodstawowych.

Jesteście ciekawi, po jakie materiały edukacyjne warto jeszcze sięgnąć? W kolejnym tekście z cyklu „Temat lekcji” podpowiemy, gdzie znaleźć wiedzę na temat dezinformacji. Śledźcie nasze aktualności na OSE IT Szkole i posty na Facebooku OSE – Ogólnopolska Sieć Edukacyjna, gdzie zamieszczamy aktualne informacje na temat naszych działań.

Źródła:

Jupowicz-Ginalska i in., (2022), „FOMO 2022. Polacy a lęk przed odłączeniem”, Warszawa: Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego [online, dostęp dn. 15.10.2024].

Lange R. (red.), (2023), „Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców”, Warszawa: Państwowy Instytut Badawczy NASK [online, dostęp dn. 15.10.2024].

Witkowska M., (2023), „FOMO i problemowe używanie internetu. Poradnik dla nauczycieli”, Warszawa: Państwowy Instytut Badawczy NASK [online, dostęp dn. 15.10.2024].