Cyfrowa rzeczywistość stała się nierozerwalną częścią naszego życia. Każdego dnia korzystamy z internetu, mediów społecznościowych, aplikacji mobilnych i rozwiązań technologicznych, by pracować, komunikować się czy relaksować. Jednak dynamiczny rozwój cyfrowego świata niesie ze sobą również wyzwania – od nadmiaru informacji, przez zagrożenia w cyberprzestrzeni, po trudności z zachowaniem zdrowych nawyków cyfrowych. Rok cyfrowej higieny, który właśnie się zakończył, miał na celu zwrócenie uwagi na te kwestie i zachęcenie nas wszystkich do bardziej świadomego korzystania z technologii. Co w tym czasie wydarzyło się w Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej (OSE)?

Rok cyfrowej higieny – małymi krokami do wielkiej zmiany

Rok cyfrowej higieny, ogłoszony przez wicepremiera i ministra cyfryzacji Krzysztofa Gawkowskiego, był odpowiedzią na potrzeby współczesnego świata, w którym cyfrowe przeciążenie staje się problemem wielu ludzi. Nasze umysły są bombardowane setkami powiadomień, reklam i informacji, co prowadzi do zmęczenia, problemów z koncentracją, a nawet przewlekłego stresu. Dodatkowo multiscreening, czyli jednoczesne korzystanie z kilku urządzeń, stopniowo staje się nową normą, która negatywnie wpływa na naszą zdolność do skupienia się i odpoczynku.

Jednak cyfrowa higiena to nie tylko zarządzanie czasem spędzonym online. To również kwestia ochrony naszej prywatności, odpowiedzialnego korzystania z danych osobowych, a także zapobiegania problemowemu używaniu internetu (PUI), które może prowadzić do uzależnień. Rok cyfrowej higieny miał za zadanie nie tylko uświadomić nas o istnieniu tych wyzwań, ale też zaprezentować konkretne narzędzia i praktyki, które pomagają lepiej sobie radzić w cyfrowym świecie.

Kampania informacyjna „FOMOwscy i JOMOwscy”

W ramach roku cyfrowej higieny stworzyliśmy w OSE kampanię, której bohaterowie – członkowie dwóch zaprzyjaźnionych rodzin: FOMOwscy i JOMOwscy – mierzyli się z problemami dobrze znanymi nam wszystkim. Lęk przed odłączeniem (czyli… FOMO, ang. Fear of Missing Out), nadużywanie urządzeń cyfrowych, wielozadaniowość, zagrożenia w sieci, kto z nas się z nimi nie zetknął?

Co miesiąc poznawaliście kolejną historię z ich życia – punktem wyjścia za każdym razem był komiks, który w luźnej formie poruszał konkretne zagadnienie z cyfrowej higieny, a następnie publikowaliśmy związane z komiksami odcinki kursu e-learningowego dla starszych uczniów szkoły podstawowej oraz scenariusze zajęć.

Na platformie OSE IT Szkoła możecie znaleźć aż osiem części przygód FOMOwskich i JOMOwskich:

• „FOMOwscy i JOMOwscy. Odcinek 1 – Zły sen” (komiks i kurs e-learningowyoraz scenariusz „Odłączenie od sieci – lęk czy… radość?”);
• „FOMOwscy i JOMOwscy. Odcinek 2 – Nowy gracz na rynku social mediów” (komiks i kurs e-learningowyoraz scenariusz „Bezpiecznie w świecie mediów społecznościowych”);
• „FOMOwscy i JOMOwscy. Odcinek 3 – Media społecznościowe – (nie)znajomy i cyberkłopoty” (komiks i kurs e-learningowy oraz planer cyfrowej higieny);
• „FOMOwscy i JOMOwscy. Odcinek 4 – Na tropie cyfrowych śladów” (komiks i kurs e-learningowy oraz gra planszowa);
• „FOMOwscy i JOMOwscy. Odcinek 5 – Gra o dobre samopoczucie” (komiks i kurs e-learningowyoraz scenariusz „Gra o dobre samopoczucie”);
• „FOMOwscy i JOMOwscy. Odcinek 6 – Cyberbezpieczeństwo przede wszystkim” (komiks i kurs e-learningowyoraz scenariusz „Szybki kurs – jak unikać cyberpułapek”).
• „FOMOwscy i JOMOwscy. Odcinek 7 – W pułapce multitaskingu” (komiks i kurs e-learningowy oraz scenariusz zajęć – dostępny w kursie);
• „FOMOwscy i JOMOwscy. Odcinek 8 – Stawiamy na cyfrową higienę” (komiks i kurs e-learningowy; scenariusz zajęć dostępny wkrótce).

Postanowiliśmy oddać głos też pupilom FOMOwskich i JOMOwskich – ciekawskiemu kotu Fomkowi i rezolutnej rybce Jomci, którzy stali się bohaterami kursu e-learningowego dla najmłodszych „Fomek i Jomcia. Wielka ucieczka od ekranów”:

• „Rozdział 1 – Dzień, w którym Fomek zapomniał o całym świecie”;
• „Rozdział 2 – Wielkie przygody małego kota i rezolutnej rybki, czyli świat poza smartfonem”;
• „Rozdział 3 – O dniu, w którym Fomek dowiedział się, dlaczego co za dużo, to niezdrowo”.

Czy nasze rodziny dowiedziały się, jak ograniczać czas spędzany przed ekranami? Czy poznały zasady bezpiecznego grania w gry cyfrowe i poruszania się w sieci? Czy zaczęły odczuwać JOMO (ang. Joy of Missing Out), czyli radość z odłączenia się od sieci? Przekonajcie się sami!

Pomagamy dbać o cyfrową higienę

Kampania „FOMOwscy i JOMOwscy” to nie wszystko – w ramach roku cyfrowej higieny oddaliśmy w Wasze ręce szereg materiałów edukacyjnych, które przybliżają tematy takie jak odpowiedzialne korzystanie z sieci, radzenie sobie z presją cyfrową, szukanie balansu między aktywnościami online i offline czy budowanie zdrowych nawyków związanych z korzystaniem z internetu i urządzeń ekranowych. Znajdziecie je na naszych bezpłatnych platformach e-learningowych – OSE IT Szkoła i Bezpieczni w sieci.

• Poradnik dla nauczycieli „Mniej znaczy więcej – o multiscreeningu i wielozadaniowości”: odpowiada m.in. na pytania: Czy jesteśmy skuteczniejsi, gdy wykonujemy kilka zadań jednocześnie, w tym również na wielu ekranach naraz? Czy można uciec z pułapki multitaskingu? Jak wielozadaniowość wpływa na nasz mózg?
• Poradnik „Offline znaczy zdrowiej. O cyfrowej higienie dla rodziców i wychowawców”: znajdziecie tu porady dotyczące budowania zdrowych cyfrowych nawyków oraz wskazówki, jak radzić sobie w świecie, w którym zewsząd otaczają nas nowe informacje i bodźce.
• Zbiór felietonów „O cyfrowej higienie” dla rodziców, nauczycieli i wszystkich chcących zadbać o swój dobrostan psychiczny: to praktyczny przewodnik, który pomaga odnaleźć się w cyfrowej rzeczywistości – m.in. przybliża znaczenie higieny snu i wpływ social mediów na zdrowie psychiczne młodych ludzi.
• Plakaty edukacyjne „Stres cyfrowy i przeciążenie informacyjne”, „Nadużywanie internetu i urządzeń ekranowych”, „Media społecznościowe a dobrostan psychiczny”, „Multiscreening i wielozadaniowość”: to wsparcie dla młodzieży, nauczycieli i rodziców w lepszym rozumieniu wyzwań związanych z korzystaniem z nowoczesnych technologii.
• Kursy e-learningowe dla uczniów klas 7–8 szkół podstawowych, uczniów szkół ponadpodstawowych i nauczycieli z modułu „Cyfrowa higiena” na platformie Bezpieczni w sieci: zawierają informacje nie tylko na temat cyfrowej higieny, ale też uzależnienia od mediów cyfrowych oraz zagrożeń dla zdrowia psychicznego i fizycznego, jakie wynikają z nadmiernego używania internetu i nowych technologii.

Rok cyfrowej higieny był dowodem na to, że edukacja i świadomość cyfrowa mogą zmieniać nasze podejście do technologii. Mamy nadzieję, że udało nam się zainspirować Was do kształtowania zdrowszych cyfrowych nawyków oraz że wypracowane rozwiązania i zasady pozostaną z Wami na dłużej. A może dopiero podejmujecie to wyzwanie?