Każda nasza aktywność online – od wyszukiwania informacji, po publikowanie zdjęć i komentarzy czy instalowanie aplikacji – generuje dane, które są gromadzone i analizowane. Cyfrowe ślady mogą mieć ogromny wpływ na przyszłość i bezpieczeństwo każdego internauty, dlatego należy zarządzać nimi mądrze. Jak to zrobić? Podpowiedzi znajdziecie w naszych bezpłatnych kursach i scenariuszach zajęć dostępnych na platformie Bezpieczni w sieci.

Cyfrowa wizytówka

Można powiedzieć, że młodzi większość wolnego czasu spędzają online – średnio ponad 5 godzin dziennie w dni powszednie, a w weekendy nawet dłużej. Ponadto korzystają z wielu portali społecznościowych – co czwarty nastolatek posiada od pięciu do ośmiu kont w social mediach (Lange, 2023). Każda aktywność online buduje ich cyfrowy obraz, który wpływa na unikalny e-wizerunek – równie ważny, jak ten kształtowany poza siecią.

Z internetu nie tak łatwo wymazać raz opublikowane treści na nasz temat, choć to możliwe. Przysługujące każdemu prawo do bycia zapomnianym, związane z unijnym rozporządzeniem RODO (Ogólne Rozporządzenie o Ochronie Danych), pomaga np. w usunięciu danych osobowych z wyszukiwarek i innych platform internetowych. Warto jednak pamiętać, że zawsze gdzieś może się zachować kopia jakiejś informacji.

Kompromitujące zdjęcie z młodości, zabawny post, który nie przetrwał próby czasu, publikowanie kontrowersyjnych treści, nienawistnych komentarzy – to wszystko może sprawić, że budowana przez lata reputacja w sekundę legnie w gruzach. Wystarczy, że przyszły pracodawca, znajomy czy niedoszła miłość trafi na materiał, po obejrzeniu którego wyrobi sobie o nas niezbyt pochlebną opinię, przez co zamknie się przed nami wiele drzwi. Dlatego już od początku swojej aktywności w sieci należy zadbać o własną cyfrową wizytówkę, bo ta będzie nam towarzyszyć przez długi czas.

Dobre praktyki

Cyfrowe ślady (ang. digital footprint) to indywidualna historia zapisana przez każdego internautę. Zdradza nasze preferencje, poglądy, wybory czy charakterystyczne wzorce korzystania z sieci. Jeśli takie ślady zostawiamy nierozważnie, nawet niezbyt pracowity detektyw jest w stanie bez trudu ustalić: adres IP naszego komputera, nasze imię i nazwisko, miejsce zamieszkania i pracy, wygląd, a także określić: na co chorujemy, z kim jesteśmy w związku, jak wygląda nasza rodzina, gdzie lubimy spędzać czas, do jakiej szkoły chodzimy… Takie dane często sami podajemy obcym na tacy. Warto więc już dziś zacząć dbać o to, co na swój temat zamieszczamy w internecie – to inwestycja, która na pewno się opłaci.

Jakie rady warto przekazać młodym internautom?

• Pomyślcie dwa razy, zanim opublikujecie coś w sieci. Zastanówcie się, jak dany materiał wpłynie na Waszą reputację – teraz i za kilka lat.
• Bądźcie asertywni. Reagujcie, gdy ktoś bez Waszej zgody udostępnił w internecie Wasz wizerunek. Upewnijcie się też, że macie pozwolenie innych osób na zamieszczanie wspólnych zdjęć czy filmów. Najlepiej ustalcie wcześniej ze znajomymi zasady publikowania takich treści.
• Dbajcie o prywatność w sieci. Korzystajcie z ustawień prywatności w portalach społecznościowych i nikomu nie podawajcie swoich danych.  
• Budujcie pozytywny wizerunek. Dzielcie się swoimi pasjami, sukcesami, doświadczeniami i zaangażowaniem w wartościowe inicjatywy. Dbajcie też o netykietę.
• Róbcie porządki. Usuwajcie historię przeglądania i wyszukiwania, pliki cookies czy nieużywane konta w mediach społecznościowych i innych serwisach.
• Regularnie sprawdzajcie swoje cyfrowe ślady. Wpiszcie swoje dane do wyszukiwarki i przekonajcie się, co wie o Was internet.

Dobre praktyki to klucz do świadomego zarządzania swoją obecnością w internecie!

Nauka z platformą Bezpieczni w sieci

Chcecie poznać więcej przydatnych wskazówek dotyczących bezpieczeństwa w sieci? Na naszej platformie e-learningowej bezpieczniwsieci.edu.pl znajdziecie darmowe e-kursy i scenariusze lekcji – w tym kurs „Cyfrowe ślady i wizerunek online” adresowany do uczniów klas 7–8 szkół podstawowych i szkół ponadpodstawowych.

Z kursu dowiecie się:

• czym są cyfrowe ślady;
• jakie informacje na swój temat ujawniacie, podejmując różne decyzje i zachowania
  w internecie, i jak mogą one wpływać na Wasz wizerunek;
• jakie mogą być konsekwencje niedbania o reputację online;
• jak wspierać uczniów w podejmowaniu racjonalnych decyzji i świadomym budowaniu pozytywnego obrazu siebie w sieci.

Do kursu dołączony jest scenariusz zajęć: „Co o mnie mówi internet?” (dla uczniów szkoły podstawowej) i „Mój wizerunek w sieci” (dla uczniów szkoły ponadpodstawowej). Z treści na platformie mogą korzystać zarówno nauczyciele, jak i uczniowie – wystarczy się zarejestrować, by mieć dostęp do cennych zasobów edukacyjnych. Podzieliliśmy je na osiem modułów tematycznych: cyberprzemoc, cyberzagrożenia, cyfrowe ślady i wizerunek online, fake newsy, nielegalne i szkodliwe treści w internecie, prywatność w cyfrowym świecie, cyfrowa higiena, bezpiecznie w grach cyfrowych. 

Zachęcamy do nauki z platformą Bezpieczni w sieci!

Źródło:

Lange R. (red.), (2023), „Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów i rodziców”, Warszawa: Państwowy Instytut Badawczy NASK [online, dostęp dn. 13.05.2025].