Po wakacjach wracamy z kolejną porcją wiedzy na temat niebezpieczeństw, które mogą spotkać dzieci i młodzież w wirtualnym świecie. W ramach „Bezpieczni w sieci z OSE” omawialiśmy już zagadnienia związane z sextingiem oraz cyberprzemocą w szkole. Kolejnym bardzo ważnym tematem, jaki poruszymy w serii, jest FOMO i problemowe używanie internetu.
Co właściwie kryje się pod nazwą FOMO i z jakimi zagrożeniami wiąże się to zjawisko? Jak nauczyciele i rodzice mogą profilaktycznie rozmawiać z uczniami oraz jak reagować, gdy dziecko wpadnie w sidła nowych technologii? Odpowiedzi na te i inne pytania dostarczą przygotowane przez ekspertów materiały dostępne na platformie OSE IT Szkoła oraz stronie kampanii „Nie zagub dziecka w sieci”.
Smartfon – kieszonkowy towarzysz nastolatka
Jak wskazują najnowsze badania „Nastolatki 3.0” przeprowadzone w 2020 r. przez NASK – średni czas, jaki młodzi dziennie spędzają w sieci, wynosi aż 4 godziny i 50 minut. Często wykorzystują w tym celu smartfony i inne urządzenia mobilne. Dlaczego są one tak atrakcyjne? Dzięki nim nastolatki komunikują się z rówieśnikami i bliskimi, a także korzystają z internetu, co daje im dostęp do wiedzy, rozrywki, a przede wszystkim do mediów społecznościowych, które stały się dla nich bardzo ważnym elementem życia społecznego.
Wielu uczniów często nawet na chwilę nie potrafi rozstać się ze swoim smartfonem. Stale czują potrzebę posiadania go w zasięgu ręki i zabierają wszędzie – nawet do łóżka czy udając się do toalety. Urządzenia te, podobnie jak wiele innych zdobyczy nowych technologii, są bardzo pomocne, jednak nie zawsze pamiętamy o tym, że czasem mogą nas za bardzo pochłonąć. Ponieważ nadużywanie telefonu może stać się zagrożeniem dla młodego użytkownika, opiekunowie powinni być wyczuleni na pojawiające się u podopiecznych objawy FOMO.
Nadużywanie smartfonów a FOMO
Termin FOMO (ang. Fear of Missing Out) najprościej można określić jako wszechogarniający lęk przed odłączeniem, wypadnięciem z obiegu, strach przed tym, że coś może nas ominąć. Problem często dotyczy nastoletnich użytkowników nowych technologii, głównie mediów społecznościowych, które dają im poczucie ciągłej obecności w życiu znajomych, kontaktu z nimi oraz potęgują konieczność stałej weryfikacji wydarzeń, a także obawę przed pominięciem, niedoinformowaniem. Potrzeba akceptacji, przynależności i bycia częścią grupy jest u młodzieży wyjątkowo silna i w wielu przypadkach strach przed brakiem informacji i odsunięciem wpływa na powstawanie u dziecka problemu lęku przed odłączeniem od smartfonu, czyli źródła wiadomości.
FOMO sprawia, że użytkownicy często nadużywają telefonu, nie potrafią dłużej pozostać bez dostępu do niego, chcą móc w każdej chwili sprawdzić, co się wydarzyło online i czy nic nie umknęło ich uwadze. Wśród szkodliwego wpływu FOMO na nastolatki wymienić można m.in. ciągły niepokój związany z odłączeniem, wyidealizowany obraz życia znajomych, utratę prywatności, narażenie na zachowania phubbingowe, samoocenę zależną od lajków czy problemy w codziennym funkcjonowaniu i… bycie smombie.
Aby skutecznie przeciwdziałać FOMO i nadużywaniu nowych technologii, warto już na samym początku wirtualnej przygody dziecka ustalić z nim zasady korzystania z urządzeń cyfrowych. Kolejnym równie ważnym elementem w dbaniu o bezpieczeństwo młodych w sieci jest edukowanie oraz uczulanie na potencjalne zagrożenia.
FOMO i problemowe korzystanie z urządzeń cyfrowych w materiałach edukacyjnych
Zanim jednak rodzice i nauczyciele podejmą rozmowę z uczniem, sami muszą dowiedzieć się, na co zwrócić uwagę oraz jak reagować w przypadku pojawienia się objawów FOMO. W uzyskaniu niezbędnej wiedzy pomogą bezpłatne materiały dostępne na portalu OSE IT Szkoła oraz przygotowane w ramach kampanii „Nie zagub dziecka w sieci”.
„FOMO i problemowe używanie internetu. Poradnik dla nauczycieli”
Najnowsza publikacja autorstwa ekspertki NASK Marty Witkowskiej omawia zjawisko FOMO i problemowe używanie internetu. Nauczyciele znajdą w poradniku m.in. informacje, na czym polega FOMO i fonoholizm, jaka jest skala zjawiska oraz dlaczego nastolatki są podatne na tego typu zagrożenia. Materiał przybliży również szkodliwe zjawisko nadużywania gier, a także podpowie, jak rozmawiać z uczniami o zdrowych cyfrowych nawykach i gdzie szukać pomocy w przypadku wystąpienia problemu w szkole. Poradnik został przygotowany w ramach edukacyjnego cyklu „Bezpieczni w sieci z OSE”.
Zapoznaj się z publikacją „FOMO i problemowe używanie internetu. Poradnik dla nauczycieli”
Scenariusz zajęć profilaktycznych „Jak się nie zaplątać w sieci? Ryzykowne zachowania w internecie: FOMO i problemowe używanie internetu”
W ramach serii „Bezpieczni w sieci z OSE” przygotowaliśmy też scenariusz zajęć profilaktycznych dla starszych klas szkół podstawowych. Publikacja pozwoli nauczycielom przeprowadzić lekcje na temat zagrożeń związanych z FOMO oraz problemowym korzystaniem z internetu. Podczas zajęć uczniowie m.in. poszerzą swoją wiedzę na temat nadużywania urządzeń cyfrowych, popracują nad umiejętnościami samoobserwacji i zastanowią się nad własnymi cyfrowymi nawykami.
Zapoznaj się ze scenariuszem „Jak się nie zaplątać w sieci? Ryzykowne zachowania w internecie: FOMO i problemowe używanie internetu”
Webinar „FOMO i problemowe używanie internetu”
Wiedzy na temat FOMO oraz nadużywania internetu dostarczy także webinar zorganizowany z okazji premiery nowego poradnika z serii „Bezpieczni w sieci z OSE”. Podczas spotkania prowadzący Tomasz Rożek wraz z ekspertkami – Martą Witkowską oraz dr hab. Anną Jupowicz-Ginalską z Uniwersytetu Warszawskiego – przybliża problem FOMO wśród nastolatków. Z webinaru widzowie dowiedzą się m.in. czym jest to zjawisko, jakie są skutki i symptomy nadmiernego użytkowania przez młodych nowych technologii, a także jak wspierać uczniów w budowaniu zdrowych cyfrowych nawyków.
Obejrzyj webinar „FOMO i problemowe używanie internetu”
Infografiki „FOMO i problemowe używanie internetu”
Z okazji premiery nowego poradnika powstały również pomocne infografiki, które można udostępnić w szkole, mediach społecznościowych lub przekazać rodzicom na wywiadówce. Materiał przybliża m.in. definicję i skalę zjawiska wśród polskich nastolatków, wiadomości na temat niebezpiecznych konsekwencji FOMO czy symptomy, które powinny wzbudzić niepokój opiekunów.
Zapoznaj się z infografikami „FOMO i problemowe używanie internetu”
Webinar „FOMO – lęk przed odłączeniem”
Wiedzę na temat FOMO opiekunowie poszerzą również dzięki webinarowi zorganizowanemu w ramach cyklu Akademia Cyfrowego Rodzica. Prowadzący Tomasz Rożek, ambasador kampanii „Nie zagub dziecka w sieci”, podczas rozmowy z ekspertkami – Anną Borkowską z NASK oraz dr Justyną Jasiewicz – przybliża widzom niebezpieczeństwa związane z nadużywaniem nowych technologii oraz wpływ FOMO na najmłodszych.
Obejrzyj webinar „FOMO – lęk przed odłączeniem”
Kompendium „Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży online”
Dzięki publikacji przygotowanej przez Polskie Centrum Programu Safer Internet rodzice i nauczyciele nie tylko dowiedzą się więcej o FOMO i nadużywaniu internetu, ale też zapoznają z wiadomościami dotyczącymi: zagadnień bezpieczeństwa dzieci online, diagnozy zjawisk społecznych zachodzących w sieci, analizy ryzykownych sytuacji oraz przyczyn i sposobów zapobiegania zagrożeniom.
Zapoznaj się z kompendium „Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży online”
Poradnik „Media społecznościowe w szkole”
Social media są bardzo popularne wśród uczniów, dlatego warto dowiedzieć się, w jaki sposób można wykorzystać ich edukacyjny potencjał. Niezbędnej wiedzy na ten temat dostarczy publikacja ekspertów Akademii NASK. Poradnik podejmuje tematykę bezpiecznego i odpowiedzialnego korzystania z mediów społecznościowych w szkole, omawia najpopularniejsze serwisy, a także przybliża możliwości ich wykorzystania w nowoczesnym nauczaniu.
Zapoznaj się z poradnikiem „Media społecznościowe w szkole”
Kurs dla najmłodszych „Plik i Folder – odkrywcy internetu”
Dzięki dostępnemu na platformie OSE IT Szkoła kursowi e-learningowemu z wiadomościami na temat zdrowych cyfrowych nawyków zapoznają się również najmłodsi. Skierowany do uczniów szkół podstawowych materiał przedstawia perypetie Plika i Foldera. Omawia m.in. problem nadmiernego korzystania z internetu oraz nadużywania gier komputerowych. Uczniowie mogą wykonać kurs samodzielnie lub wraz z opiekunem; materiał można też wykorzystać w formie zajęć dla całej klasy. Zasoby będą również doskonałym materiałem wyjściowym do rozpoczęcia rozmów z dzieckiem na temat zagrożeń związanych z nadmiernym korzystaniem z urządzeń cyfrowych.
Rozpocznij kurs „Plik i Folder – odkrywcy internetu”
Nie zagub dziecka w sieci
W zapoznaniu się z tematem nadużywania nowych technologii i FOMO pomocne będą również materiały kampanii „Nie zagub dziecka w sieci”. Eksperci Ministerstwa Cyfryzacji (obecnie KPRM) oraz NASK przygotowali ciekawe materiały omawiające różne cyfrowe zagrożenia, w tym FOMO. Na stronie akcji znajdziemy szereg edukacyjnych zasobów, m.in. broszurę „Jak sobie radzić z FOMO?” czy rozmowę z ekspertką Martą Witkowską „Co się stanie, gdy się odłączysz?”.
Zapoznaj się z materiałami kampanii „Nie zagub dziecka w sieci”