W naszej serii „Cyberbezpieczna biblioteczka” staramy się pokazywać Wam, z jakimi zagrożeniami w świecie cyfrowym mogą spotkać się Wasze dzieci oraz uczniowie. Z poprzednich części cyklu dowiedzieliście się, czym jest FOMO i gaming, na jakie szkodliwe treści można trafić online oraz jak reagować na cyberprzemoc. Mówiliśmy także o tym, jak młodzi w internecie oceniają swoje aktywności online. 

Pamiętacie czasy, w których po nowy przepis na ciasto trzeba było udać się do najbliższego kiosku? Dziś internet jest głównym medium informacyjnym, poradnikowym czy rozrywkowym w naszym życiu, niezależnie od wieku. Rozwój technologii cyfrowych sprawił, że wszystko, czego potrzebujemy, stało się dostępne na wyciągnięcie ręki: tu i teraz. Nauka języków obcych, poszukiwanie nowych pasji czy zakupy przez internet – te czynności nigdy nie były tak proste. Z drugiej jednak strony świat cyfrowy stawia przed nami coraz to nowsze wyzwania i wiąże się z zagrożeniami.

Anonimowość w sieci, jak nigdy przedtem, pozwala na zachowania, które nie mieszczą się w dotychczasowym kanonie norm społecznych. Jak wynika z badania NASK „Nastolatki wobec pornografii cyfrowej”, wielu rodziców, opiekunów czy nauczycieli nie zdaje sobie sprawy z tego, jak łatwy na przestrzeni lat stał się dostęp do treści pornograficznych dla młodych użytkowników. Średnia wieku, w którym dzieci pierwszy raz spotkały się z treściami pornograficznymi, wynosi niespełna 11 lat! Kilka razy dziennie: z taką częstotliwością co ósmy respondent ma do czynienia z materiałami o charakterze seksualnym. Dlatego, zanim dziecko sięgnie po smartfon czy laptop po raz pierwszy, należy wprowadzić je w cyfrowy świat - nauczyć, jak rozpoznawać zagrożenia i reagować na niebezpieczne sytuacje.

Czym jest sexting?

 Z pornografią łączy się zjawisko zwane sextingiem, czyli ryzykowne zachowania polegające na udostępnianiu intymnych materiałów drogą elektroniczną. Jedną z głównych przyczyn sextingu jest łatwy dostęp do treści pornograficznych i upowszechnienie tego zjawiska wśród nastolatków. Niemały jest w tym udział także mediów społecznościowych, w szczególności kont należących do osób, w których młodzi upatrują swoich idoli. Publikowane przez nich odważne, prowokujące, a czasem roznegliżowane treści, a także ich powszechność, przyczyniają się do normalizowania w odbiorze dziecka takich zachowań. Młodzi użytkownicy internetu mogą być przekonani, że takie postawy są wręcz pożądane!

Warto zauważyć, że dla nastolatków sexting bywa często formą żartu lub flirtu, który młodym ludziom nie kojarzy się z zagrożeniami. Wysyłanie wiadomości, zdjęć czy filmików o zabarwieniu erotycznym traktują jako sposób okazania zainteresowania drugiej osobie, nie zdając sobie sprawy z zagrożeń, jakie wiążą się z taką aktywnością – np. wykorzystaniem intymnych treści do skompromitowania osoby je udostępniającej lub szantażu.

Badania wskazują, że 42% młodych ludzi w wieku 15–18 lat otrzymało od kogoś nagie zdjęcie lub film, a 13% wysłało takie materiały innej osobie (Makaruk, Włodarczyk, Michalski, 2017). Natomiast z badania NASK „Nastolatki 3.0”, które zostało przeprowadzone wśród uczniów w wieku 13–15 lat, wynika, że 8,2% młodych respondentów otrzymało nagie zdjęcie, natomiast 2,2% wysłało komuś taki materiał. Badacze szacują, że skala tego zjawiska może być większa, niż podają oficjalne dane.

Rozmawiajcie o trudnych tematach

Jedno jest pewne – warto rozmawiać, nawet jeśli nie zawsze jest to łatwe. Według badań jeden na trzech spośród najmłodszych respondentów nie potrafi określić, czy rzeczywistość przedstawiana w filmach pornograficznych jest taka jak w życiu realnym (Makaruk, Włodarczyk, Michalski, 2017). Z kolei badania przeprowadzone przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę w 2017 r. mówią o konsekwencjach wynikających z częstego kontaktu z treściami erotycznymi. Okazuje się, że osoby, które od wczesnych lat miały kontakt z pornografią, pięć razy częściej wysyłają nagie lub prawie nagie zdjęcia. Znacznie wcześniej – przed 15. rokiem życia podejmują też decyzję dotyczącą inicjacji seksualnej (Kwaśnik, 2021).

Więcej na temat sextingu dowiecie się z:

• poradnika dla nauczycieli „Sexting i nagie zdjęcia w sieci”.
• raportu z badania „Nastolatki wobec pornografii cyfrowej”

Źródła:

Kwaśnik A., (2021), Sexting i nagie zdjęcia w sieci, Warszawa: Państwowy Instytut Badawczy NASK [online, dostęp dn. 11.04.2023].

Lange R. (red.), (2021), Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów, Warszawa: Państwowy Instytut Badawczy NASK [online, dostęp dn. 11.04.2023].

Makaruk K., Włodarczyk J., Michalski P., (2017), Kontakt dzieci i młodzieży z pornografią. Raport z badań, Warszawa: Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę [online, dostęp dn. 11.04.2023].